«божхона иши» фани 5-мавзу: Ўзбекистон Республикасининг божхона сиёсати (2 соат)

Божхона сиёсати

• Тартибга солишнинг маъмурий воситалари сифатида тақиқлаш ва рухсат бериш (лицензиялаш) кабилардан фойдаланилади. Бунда, мамлакат манфаатларини эътиборга олган ҳолда муайян турдаги товарларни божхона ҳудудига олиб кириш тақиқланса, айрим турдаги товарларни олиб кириш учун махсус лицензиялар жорий этилади.
• Тартибга солишнинг маъмурий усулларига қуйидагилар киради:
• ташқи иқтисодий битимларни лицензиялаш ва квоталаш;
• товарларни мамлакат ҳудудига олиб кириш ёки олиб чиқишга доир бўлган чеклашлар;

Божхона сиёсати

• товарни сертификатлаш;
• миллий, таркибий, техник ва санитария талаблари юзасидан чеклашлар;
• давлатнинг импорт операцияларида қатнашиши билан боғлиқ чеклашлар ва бошқалар.
• Ташқи иқтисодий фаолиятни тартибга солишнинг иқтсодий воситаларига бож тарифи ҳамда экспорт ва импорт товарларига нисбатан қўлланиладиган солиқлар (ҚҚС, аксиз солиғи) киради. Улар бозор муносабатлари шароитида ташқи иқтисодий фаолиятни тартибга солишнинг асосий воситалари сифатида амал қилади.

Божхона сиёсати

• Божхона сиёсати барқарорлигини таъминлашда унинг стратегияси ва тактикаси ишлаб чиқилиши лозим. Амалга оширилиши лозим бўлган тадбирлар хусусияти ва муддатини эътиборга олиб божхона сиёсати: божхона сиёсати стратегияси ва тактикасига бўлинади.
• Божхона сиёсати стратегиясида муайян узоқроқ муддатга мўлжалланган божхонага оид муносабатларни асосий йўналишлари ва чора-тадбирлари ифодаланади.
• Божхона сиёсати тактикаси эса белгиланган божхона сиёсати стратегияси ижросини таъминловчи, тез-тез ўзгариб турувчи сайи-ҳаракатларни билдиради, яъни қисқа муддатли ва кичик масштабли чора-тадбирларни ҳал қилишга қаратилган йўналишлар мажмуаси – божхона сиёсати тактикаси сифатида қаралади.

Божхона сиёсати

• Жаҳон амалиётида товарларни мамлакат ҳудудига олиб кириш ёки олиб чиқишни чеклаш ёки аксинча рағбатлантиришга боғлиқ равишда божхона сиёсатининг тўртта туридан фойдаланилади:
• 1. Қисман чеклашлар сиёсати - ички бозорга товарларнинг муайян турлари, масалан, мамлакат мафкураси ва аҳолининг турмуш тарзига зид бўлган кино ва видео маҳсулотлари, босма нашрлар кириб келишига йўл қўймаслик мақсадида ўтказилади.
• 2. Протекционизм сиёсати - ички бозорни хорижий рақобатдан ҳимоя қилиш. Одатда, у экспорт ишлаб чиқаришни у ёки бу даражада импортнинг ўрнини босишни рағбатлантириш билан бирга қўшиб олиб борилади.