Божхона Институти " Божхона иши"

Давлат Божхона Қўмитаси
Божхона Институти
“Божхона иши” таълим йўналиши
БИ 519-гуруҳ курсанти Ўткиров Беҳзоднинг
“Умумий ва Божхона Менежменти” фанидан
Мотивациянинг жараёнли назариялари таҳлили
мавзусида тайёрлаган

МУСТАҚИЛ ИШИ



ТОШКЕНТ - 2021

Мотивация бу…
М отивация ўзини ва бошқаларни шахсий ва ташкилот мақсадларига эришишга ундаш жараёнидир.
Мотивация-ўзини ва бошқаларни мақсадларга эришиш учун фаолиятга ундаш жараѐнидир. Раҳбарлар доимий равишда ходимларни, улар буни ҳис қиладиларми ѐки йўқми, ундайдилар. Қадимги вақтларда бунинг учун қамчи ва қўрқитишлар, танлаб олинганлар учун мукофотлар хизмат қилганлар. ХХ асрга қадар шундай фикр кенг тарқалганки, одамлар ҳамма вақт ҳам уларга кўпроқ пул ишлаб топиш имконияти берилганда яхшироқ ишлайдилар, яъни мотивация қилинаѐтган ҳаракатларни пул мукофотларига алмаштирилиши билан тенглаштирилган. Аммо кейинги тадқиқотлар бундай ѐндошувни асоссизлигини аниқлаб берганлар ва мотивация эҳтиѐжларнинг мураккаб йиғиндисининг натижаси эканлигини кўрсатганлар. Ходимларни рағбатлантириш учун раҳбарга уларнинг эҳтиѐжларини аниқлаш зарур, улар яхши иш орқали қаноатлантириладилар.
Бошқарувнинг мотивация усулларини қуйидагиларга ажратиш мумкин:
 иқтисодий мотивация усуллари - иш ҳақи, мукофот, имтиѐзли фоизлар, фойдаларда иштирок этиш, акциялар пакети , қўшимча иш ҳақи ва бошқалар;
 ижтимоий мотивация усуллари- ижтимоий тан олиниш, ташаккурнома, қойил қолиш, илоҳийлаштириш, нафратланиш ва ҳ.к;
 психологик мотивация усуллари- шахс аҳамиятини ҳис қилиш, бефарқлик, зарарлилик, кераксизлик ва бошқалар;
 ҳукмронлик мотивация усуллари- лавозимини ошириш, қўшимча ваколатлар бериш ва бошқалар;
 ижтимоий психологик мотивация усуллари- ижтимоий фаолликни ошириш, тажриба алмаштириш, танқид, ишга доир бошқарув ва касбий этика ва ҳ.к;
 маънавий мотивация усуллари- шахсий ѐки оммавий тан олиш, мақтов ва танқид;
 мақсадли усул;
 ишларни лойиҳалаштириш ва қайта лойиҳалаштириш (бойитиш) усули;
 ходимни жалб қилиш усули (партисипатив усул);
 мотивация ва ундовларни ўрганиш сабаблари- экспериментал усуллар, ҳулқни ва унинг сабабларини бошқа томонидан баҳолаш усуллари, ўрганиш усуллари (суҳбат, сўров, анкета тўлдириш) ва бошқалар.
Мотивация менежер фаолиятининг бир қисмидир.

• 
  Муассасадаги энг зарур ресурс бу ходимлардир.
  
• 
  Муассаса муваффақияти ходимлар мехнатининг самарадорлик даражасига боғлиқдир.
  
• 
  Менежернинг қарори қанчалик асосоланган ва кучли бўлмасин унинг муваффақияти ходимнинг ўз иши натижасидан манфаатдорлигига боғлиқ бўлади.
  

Мотивациялаш жараёни босқичлари:

• 
  1. Эхтиёж ва мақсадларнинг шаклланиши;
  
• 
  2. эхтиёж ва мақсадларни қондириш йўлини аниқлаш;
  
• 
  3. Фаолият мақсади ва йўналишларини аниқлаш;
  
• 
  4. Фаолиятни амалга ошириш;
  
• 
  5. фаолият учун рағбатлантириш;
  
• 
  6. Мақсаднинг амалга ошиши– қониқиш.