Bog’lovchi materiallar., ularning turlari, sement to’qrisida ma’lumot, suvda va havoda qotadigan materiallar. Reja

2KHC0₃ =K₂C0₃+C0₂+H₂0
Olingan C0₂ ko'ritiladi va keraklijoyda bevosita yoki bosim ostida suyuqlantirilib ishlatiladi. Olingan ohak esa so 'ndirilmagan ohak deyilib, u suv bilan so'ndiriladi. So'ndirish jarayoni maxsus so'ndir-gichlarda (gidrotatorlarda) olib boriladi. So'ndiruvchi suv ko'proq solinsa, so'ndirilgan ohakning xamirsimon massasi hosil bo'ladi, kam solinganda esa kukun holidagi ohak hosil bo'ladi. So'ndirilgan ohakning bir qismiga qism qum yoki bir qismiga sement va qism qum aralashtirilib, suv bilan loy qorilganda ohakli yoki ohak-sementli eritma deb ataluvchi xamirsimon massa hosil bo'ladi, bunday eritmadan g'isht terishda bog'lovchi modda sifatida yoki uy devorlarini andova (shtukatura) qilishda foydaniladi. Bu loy qotganda suv bug'lanib ketishi natijasida eritmadan Ca(OH)₂ning mayda kristallchalari ajralib chiqadi hamda havo tarkibidagi C0₂ ta'sirida ohak CaC0₃ ga aylanadi:
Ca(OH)₂+CO, = CaC0₃+H₂0
Hosil bo'lgan Ca(OH)₂ vaCaC0₃kristallaribir-biri hamda qum zarrachalari bog'lanib mustahkam toshga aylanib qoladi. Ammo bu jarayon uzoq yillar (100 yillargacha) davom etadi.
Ohak yarn oq silikatli (ohak-qumli) g'isht tayyorlashda foydalanadi. Buning uchun 92—95 %li qum va 5—8 % so'ndirilmagan ohak aralashtirilib, suv bilan loy qorislitiriladi. Qorishmada yarim quruq usulda g'isht tayyorlanadi. Bunday g'isht 175°C haroratgacha bug' bilan qizdiriladi. Bundan Kimyoviy reaksiya borib, kalsiygidrosilikati hosil bo'ladi (CaO,Si0₂,nH₂0) va qum zarrachalarini yopishtirib oladi. Ohak so'ndirilmagan yoki so'ndirilgan holda xlorli ohak, soda olishda, qand ishlab chiqarishda, suvni yumshatishda metallurgiyada va boshqa ko'pgina sanoat tarmoqlarida ishlatiladi.
Havoda qotuvchi moddalardan yana biri gipsli bog'lovchi moddadir. Gipsli bog'lovchi moddalar ikkalasiga past haroratda va yuqori haroratda kuydiriluvchi moddalarga bo'linadi.
Qurilish ishlarida ishlatiladigan gips tabiiy gipsni (CaS0₄ 2H₂0) 140-190°C haroratda kuydirib olinadi. Olingan gidrat (CaS0₄ • 0 5H O) maydalanib qurilish ishlarida foydaniladi. Masalan, qurilish panellari haykaltaroshlik buyumlari, keramikbuyumlarning qoliplari™ tayyorlashda, tibbiyotda singan-chiqqanlarni gipslashda, tish plombasida, ohak va qum aralashmasi esa andovalash ishlarida ishlatiladi. Gipsning qotish jarayoni 0,5 mol suvli (yarim gidratli) gipsning suvda erib 2 mol suvli, suvda eiimaydigangipsga aylanishiga asoslangan. Gips loyi tez (5—15 daqiqada) qotadi, uni qotishini sekinlashtirish uchun, unga ohak, elim, organik materiallar (masalan, spirtli barda) qo'shiladi. Yuqori haroratli kuydiriluvchi gips 900—1100°C da kuydirib olinadi.
2CaS0₄= 2CaO+2S0₂+0₂
Uning tarkibi (CaO)n (CaS0₄)m formulaga mos keladi, chunki CaS0₄ning bir qismi pachalanib qoladi. Bunday gips asosan sun'iy marmar toshJar olishda, uning pollarini tayyorlashda va boshqa qurilish materiallari tayyorlashda ishlatiladi. Uning qotishi asosan CaOning gidratlanishi vaqisman CaS0₄ning gidratlanishi hisobiga boradi.
Magnezial bog'lovchi moddalar ham ishlab chiqariladi. Ular magnezitni yoki dolomitni shaxtali yoki aylamb kuydirish pechlarida 750—850°C haroratda kuydirib olinadi. Dolomit tarkibidagi CaC0₃ bunday haroratda parchalanmaydi. Kuydirilgan mahsulot sharli maydalagichlarda maydalanadi.