Bog‘dorchilik o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma sifatida tavsiya etilgan «O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati»

Qisqacha tushuntirish:

Ko‘klamda tok tuproqdan ochilishi bilan uning madanlari darhol bag‘azlarga ko‘tarib boylanadi; bu ishni kechiktirish yara-maydi, chunki unda ko‘karayotgan sho‘ralar juda mo‘rt bo‘ladi. Tok madanlari simbag‘azga bir tekisda tarab boylanadi. Tok tik simbag‘azga ko‘tarilganda hosil novdalari bag‘azning birinchi va ikkinchi simlariga gorizontal holatda bog‘lanadi; qalpoqli simbag‘azga ko‘tarilganda esa novdalar tik bag‘azning eng ust-kisiga, qalpoq bag‘azning birinchi simiga bog‘lanadi. Madan va novdalarni bag‘azlarga bog‘lash uchun gektariga 12–15 kg chipta sarf bo‘ladi.

Xomtok qilish. Tokzorda ko‘klam va yozda o‘tkaziladigan eng muhim ishlar jumlasiga xomtok qilish, ortiqcha novdalarni olib tashlash, barg qo‘ltig‘idan chiqqan novdalardan ham hosil olish uchun uning uchini chilpib tashlash, oziq moddalarning hosil novdalariga va sho‘ralarga bir tekisda borishi uchun kuch-li o‘sayotgan bosh novda uchlari singdiriladi, barglari siyrak-lashtiriladi va tok tanasini halqalash ishlari amalga oshiriladi.

Odatda tok tupi kamida ikki marta xomtok qilinadi. Birinchi xomtok sho‘ra paydo bo‘lganda boshlanib, gullaguncha tugalla-

156

nadi. Ko‘k hovdaning jingalak chiqqan joyidan yuqorisida sho‘ra bo‘lmaydi.

Ikkinchi marta xomtok qilish ishi tok gullaganidan keyin darhol o‘tkaziladi. Bunda yangi chiqqan keraksiz novdalar olib tashlanadi. Tok novdalari birinchi va ikkinchi xomtokdan keyin bog‘lanadi.