Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Muhyi Ho'qandiy (1835-1911).O'zbek adabiyoti taraq-qiyotiga katta hissa qo'shgan iste'dodli shoirlardan Hoji Muhid-din Ho'qandiydir. «Muhiy» taxallusi bilan elga tanilgan shoir 1835-yilda Hirotda tug'ilgan. U dastlab Qandahorda va so'ng Buxoroda o'qigan. Otasi vafotidan so'ng, 70-ytllarning o'rtalarida Andijonga kelgan, keyin Qo'qon xoni Nasriddinbek huzurida xizmatda bo'ladi.

Muhyi mashhur o'zbek shoirlaridan Muqimiy, Furqat, Zavqiy bilan zamondosh va bir adabiy muhitning vakillari edilar. Muhyi o'zbek va fors-tojik tillarida baravar ijod qilgan bo'lib, uning forsiy va turkiy devonlari bir kitobda 1330-yil xijriy (me-lodiy 1911-yil) Toshkentda bosilgan. Muhyi 1911-yili Andijonda vafot etgan.

Muhyining hayoti haqida A.P.Qayumovning «Qo'qon ta-rixi va adabiyoti», «Qo'qon adabiy muhiti» asarlaridagina ma'lumotlar mavjud. Muhyi she'riyatini o'rganishga akademik G'afur G'ulom bir necha maqola bag'ishlagan.

Lekin Muhyi ijodini o'rganishda yaqin o'tmishda biryoq-lamaliklarga yo'l qo'yildi. Adabiyot tarixini o'rganishga sinfiy-lik prinsipini zo'rma-zo'raki yopishtirib, Muhyi «boylarning, savdogarlarning, mulkdorlarning shoiri» deb e'lon qilinadi. Doim kamsitiladi, yaxshi o'rganilmaydi.Vaholanki, Muhyi ham boylarcha hayot kechirmagan. U bir umr Miyon Qayyum haz-rat xonaqohida musofirlikda yashab, hatto bir boshini ikkita qila olmay o'tib ketgan, butun ongli hayotini ijod va adabiyotga bag'ishlagan.

Muhyi asarlarini o'rganish shuni ko'rsatadiki, u shubhasiz, G'.G'ulom aytganidek «taqdir qiladigan darajada talantli shoir» bo'lgan, ishqiy va ijtimoiy mavzularda go'zal asarlar yozgan. Haj-viy she'rlari esa Muqimiy hajviyotlaridan qolishmaydigan asarlar bo'lgan.

Bu fikrning to'g'riligiga Muhyining mashhur firibgar Vik­tor haqidagi «Bektur» radifi bilan yozgan, Muqimiyning shu radifdagi hajviy she'rlariga to'la hamohang bo'lgan va quyidagi band bilan boshlangan hajviya-muxammasini o'qib, to'la ishonsa bo'ladi:

Ro'siyahlar ichinda bir nobakor Bektur, Bir guli dev siyrati qadi manor Bektur. Shaklimisolipista, og'zi chug'or Bektur, Farg'ona ichra tokim tutti qaror Bektur. Topti rivojbehad ham e'tibor Bektur.