Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

5. QO'QON XONLIGIGA QARSHI YURISHLAR VA UNING TUGATILISHI<sup>1


1</sup> Mazkur mavzu batafsilroq quyidagi asarlarda aks ettirilgan: Y36eMicToHmiHr янги TapKM. Биринчи китоб... 146-178-6eTnap: X,. Бoбoбeкoв. IlynaTxoH Ky3Fonomi. Т., 1996.

Bu davrda xonlik o'z boshidan og'ir vaziyatni kechirayotgan edi. Bu davlatga shimoldan Rossiya, janubdan Xitoyning hu-jumi xavf tug'dirayotgan edi. 1865-yili Sharqiy Turkistonda xitoyliklarga qarshi yangi milliy isyon boshlangan edi.Qo'qon xonligida bu isyonga xayrixohlik bildiriladi. Yoqubbek bosh-chiligida harbiy qo'shin Sharqiy Turkistonliklarga yordamga keladi va xitoyliklar bu mintaqadan quvib chiqariladi. Mustaqil Sharqiy Turkiston davlati vujudga keldi. Bu davlat Qo'qon xonli-gi va Turkiya davlatlari bilan yaqin aloqa o'rnatishga harakat qi-ladi. Ammo Yoqubbek tashkil etgan mustaqil Sharqiy Turkiston

davlati Xitoy tomonidan 1875-yili bosib olinadi.¹

Ayni shu vaqtda chor istilo-

chilari Qo'qon xonligini tugatishga
kirishadilar. Ular Turkiston, Chim-
kent, Toshkent va boshqa joylarni
bosib olib Qo'qon xonligiga qattiq
zarba bergan edilar. Qo'qon xoni
Xudoyorxon qo'rqoq va tadbirsiz
bo'lganligi uchun vatan himoyasi
yo'lida biron arzigulik ish qilmaydi.
Aksincha, chor hukumati panohida
o'z taxtida o'tirishni o'ylardi, xo-
los. U 1868-yili chorizm bilan sulh
tuzadi va amalda Rossiyaga qaram
bo'lib qoladi, uning itoatkorligini
taqdirlagan chor hukumati Xu-