Bobur n o m id a g ia n d ijo n davlat universiteti ru stam bek shamsutdinov, shodi k a rim o V

U sanamkim suv yaqosinda p a ritek  о ‘Iturur,

G ‘oyati nozuklukindin suv bila yutsa bo ‘lur.

' Munbasit -  shod, xursand, ochiq chehrali.

2 Atroq -  turkiy tilda so‘zlovchilar.

---

460

V A T A N   T A R IX I

Qofiyasida  aybg‘inasi  bor.  Ammo  Mavlono  ko‘p  turkona1 

aytur  erdi.  Qofiya  ehtiyojiga  muqayyad  emas  erdi.  Qabri  Balx 

navosidadur»,  deydi.

Yuqorida  nomi  tilga  olingan  Ismoil  ota  haqida  Navoiy 

«Nasoyimul-muhabbat»  asarida  bunday  deb  yozadi:  «...Ismoil 

ota...  zohiran  X o‘ja  Ahmad  Yassaviy...ning  Ibrohim  ota  otlig1 

inisining  o ‘g ‘lidir...  Yoshi  yuzga  yaqin  va  avlodi  o ‘n  yetti  yo  o ‘n 

sakkiz  bor  erdi.  Avlodi  orasidan  Is’hoq  otani  o ‘z  qoyim  maqomi 

qilib  olamdan  o ‘tubtur...»  Qoshiriy  esa  «Rashahot»  asarida  Ismoil 

otaning  Xuzuyonda  (Toshkent  bilan  Sayram  o ‘rtasidagi  qadimgi 

viloyat)  tug ‘ilgani  va  Ahmad  Yassaviyning  tasavvuf oqimini  davom 

ettiruvchilardan bo‘lganligini  aytadi.

Xullas,  Ahmad  Yassaviy  shajarasiga  mansub  bo‘lgan  Atoiy  o ‘z 

davrining  yetuk  olim  va  fozillaridan  bo‘lib  yetishadi.  Uning  ijod 

darsxonasining mavzusi nihoyatda keng va rang-barangdir. Biz ularda 

fanning  turli  sohalariga  oid  xilma-xil  m a’lumotlami,  Aleksandr, 

Jamshid  va  Kaykovus  singari  tarixiy  jahongirlar  nomlarini,  turli 

geografik  atamalami,  ko‘pgina  badiiy  asarlar  va  Farhod  va  Shirin, 

Layli  va  Majnun,  Yusuf  va  Zulayho,  Gul  va  N avro‘zlar  kabi 

qahramonlaming  nomlarini  uchratamiz.  Atoiy  o ‘zbek  va  fors-tojik 

adabiyotining  an’ana  va  tajribalaridan  mohirlik  bilan  foydalanadi, 

xalq  poeziyasi,  turli  qissalami  sevib  o ‘rganadi  va  uni  o ‘z  ijodida 

qo‘llaydi.  Buni biz  «Qissasin» radifli  she’rida yaqqol k o ‘ramiz.

Atoiy  faqirona  hayot  kechirsa-da,  minnatli  saroy  hayotini  havas 

qilmaydi.  Balxdami, Hirotdami,  qayerda bo‘lmasin,  ilm-ma’rifat,  ijod 

bilan  shug‘ullanadi  va  uni  har qanday  boylik,  oltin-u  durlardan ustun 

qo‘yadi: