Bob. Ta’lim bosqichlarida morfologiya bo‘limining

Mavzuning o‘rganilishi. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgan dastlabki yillardanoq yurtimizning birinchi Prezidenti yoshlar tarbiyasiga, ta’lim va tarbiya sohasiga, ularning ma’naviy-ma’rifiy kamolotiga katta e’tibor qaratdi. Ayniqsa, 1997-yil 29-avgustda “Ta’lim to‘g‘risida”⁴ va “Kadrlar tayyorlash milliy dastiri”⁵ kabi qonunlarning qabul qilindi. Bu esa ta’lim sohasini rivojlantirish uchun qo‘yilgan katta qadam edi. Ushbu islohotlarning amaldagi isboti sifatida 1993-yil 15-oktabrda O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi tomonidan “O‘zbek maktablarida ona tilini o‘qitish konsepsiyasi”ning ishlab chiqildi. Bu esa o‘rta umumta’lim maktablari, akademik litseylar va kasb-hunar kollejlarida o‘tilayotgan fanlardan bugungi kunda ta’lim-tarbiyaning o‘zagini tashkil etuvchi Davlat ta’lim standartlari⁶ning yaratilishiga asos bo‘ldi.

O‘zbek tilshunosligida morfologiyaning alohida tadqiq etilishi uzoq tarixga ega. Xususan, so‘z turkumlarini tasnif qilish , morfologik sathlarni belgilash,
³Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch. Toshkent, “Ma’naviyat”, 2008, b 87.


⁴ Ўзбекистон Республикасининг Қонуни. Таълим тўғрисида. Меъёрий-ҳуқуқий ва услубий ҳужжатлар тўплами. – Тошкент: “Истиқлол” нашриёти шўъба корхонаси бош таҳририяти, 2004
⁵ Ўзбекистон Республикасининг Қонуни. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури тўғрисида. Меъёрий-ҳуқуқий ва услубий ҳужжатлар тўплами. – Тошкент: “Истиқлол” нашриёти шўъба корхонаси бош таҳририяти, 2004.
⁶ Uzviylashtirilgan Davlat ta’lim standarti va o‘quv darsturi. Ona tili. Adabiyot. O‘zbek tili(5-9-sinflar). – T.: 2010.
morfologik kategoriyalarga ajratish borasidagi tilshunos olimlarning izlanishlari natijasi besamar ketmadi. XX asr o‘zbek tilshunosligida Sh.Raxmatullayev, R.Sayfullayeva, A.Hojiyev A.Nurmonovlarning ayni shu sohadagi izlanishlari muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Mazkur mavzuga R. Xadyatullaev, A. Po‘latov,
O. Safarov ⁷ , SH. Kazakov, Q. Musaev, E.Qilichev ⁸ kabi olimlarning ishlarida e’tibor qaratilgan. J.Bo‘ronov, O. Mo‘minov, M. Rasulova, R. Qo‘ng‘urov⁹ va boshqa olimlar erkalash va kichraytirishni grammatik kategoriya sifatida tadqiq etib, ularni asosan suffikslar orqali yasalishi haqida to‘xtalib o‘tadilar. G‘.Abdurahmonov , Sh.Shukurov “O‘zbek tilining tarixiy grmmatikasi”, “Otlarda kichraytirish va erkalash formalari” nomli kitoblarida bitiruv malakaviy ishimizga doir nazariy masalalar berib o‘tilgan ¹⁰.