Боб. Нақд пулсиз ҳисоб-китоблар ва улар

МБ Ҳисоб- китоблар маркази

2. расм. Электрон тўлов ҳужжатларининг ўтиши⁴.

Хулоса қилиб айтганда, бозор иқтисодиёти шароитида миллий иқтисодиётни ривожлантиришнинг энг муҳим омилларидан бири - пул айланишини тўғри ва аниқ ташкил қилишдан иборат, чунки бозор иқтисодиёти товар-пул муносабатларининг ҳолати ва тараққиёти билан чамбарчас боғлиқдир.

⁴ Ўзбекистон Республикаси Марказий банки маълумотлари асосида тузилди

2. 
   БОБ. ЎЗБЕКИСТОН ТИЖОРАТ БАНКЛАРИДА НАҚД ПУЛСИЗ ҲИСОБ-КИТОБЛАР ВА УЛАРНИНГ АМАЛИЙ ҲОЛАТИ ТАҲЛИЛИ
   

1. Ўзбекистон тижорат банкларида нақд пулсиз ҳисоб- китобларни амалга ошириш тартиби

Ҳозирги кунда республикамиз банк тизими ўз ичига бир неча турдаги банкларни олади. Булар акциядор, хусусий, қўшма, ипотека ва давлат банкларидир. 2016 йил 1январь ҳолатига кўра, республикада 26 та тижорат банки фаолият кўрсатаётган бўлиб, шундан 7 таси хусусий ва 5 таси чет эл капитали иштирокидаги банклар ҳисобланади. Бугунги кунда республика ҳудудларида тижорат банкларининг 854 та филиали фаолият кўрсатмоқда.

Бу тижорат банкларининг ҳар бири турли мулкчилик шаклларига тегишли бўлган корхона, ташкилот, муассасаларга ҳамда юридик мақомга эга бўлмаган тадбиркорлар ва жисмоний шахсларга хизмат кўсатади. Банк муассасаларини аҳоли зич жойлашган манзиллар ҳамда ишлаб чиқариш ҳудудларига яқинлаштириш мақсадида тижорат банкларининг 4 295 та мини-банки ва махсус кассалари ташкил этилган бўлиб, шуларнинг 2 221 таси қишлоқ жойлардаги аҳоли ва фермер хўжаликларига сифатли банк хизматларини кўрсатиб келмоқда.
Банклар томонидан халк хўжалигига хизмат кўрсатиш жараёнида банклараро муносабатлар вужудга келади. Банклараро муносабатлар банклараро тўловлар орқали олиб борилади. Банклараро тўловларнинг мазмуни шундан иборатки, бир банк хизматидан фойдаланувчи корхонанинг талаб қилувчига сақланадиган ҳисобварағидан бошқа ҳисоб варағига ҳужжатда кўрсатилган сумма бухгалтерия ёзувлари орқали ўтказилади.
Банклараро тўлов тизимининг ривожланиши бу тизимдаги операцияларни ривожланишига олиб келди. 2016 йилга келиб пул ўтказиш бўйича транзакциялар сони 65,0 млн.донага етди, суммаси эса 673,0 трлн.сўмни ташкил қилди.

2.