Bizness tizimlari tahlili va loyihalash

7-AMALIY ISH
Ma’lumotlar dizayni
Ishdan maqsad: Ma`lumotlar dizaynini o‘rganish va “Use Case diagramma”si yordamida bog‘liqliklarni tahlil qilish
Nazariy ma’lumotlar
Use Case (Ingliz tilida foydalanish xolatlari.) - Bu yaratilayotgan tizimning o'zaro hamkorliklarini dastur ta'minot ishlab chiqishdan oldin va tizim dizaynnining bayonidir. Quyida misol tariqasida kompyuter sotish do‘konining “Use case” diagrammasi keltirilgan.

R asm 7.1. Kompyuter sotish do‘konining Use Case diagrammasi.

Keltirilgan Kompyuter sotish do‘koni “Use Case diagrammasi”da Foydalanuvchilar faqat o‘zlariga kerak bo‘lgan mahsulotlarini buyurtma berishlari va o‘sha tanlagan yoki qiziqgan mahsulotning narxini bilishlari va bonuslar haqida ma`lumot olishlari mumkin ekanligini ko‘rish mumkin. Yetkazib beruvchi esa foydalanuvchi tomonidan tanlangan yoki sotib olingan mahsulotni foydalalnuvchi aytgan manziliga yetkazib beradi. Admin buyurtmani nazorat qilishi va tekshirib borishi va maoshlarni belgilashi yoki o‘sha haqida ma`lumotlar olishi mumkin. Hisobchi esa mahsulotlarga narx belgilaydi vaziyatga qarab oshiradi yoki kamaytiradi shuningdek bonuslar qo‘shadi so‘ngra maoshlarni nazorat qiladi.

Tizimni tahlil qilish jarayonida tizimning logik modеli ko‘rib chiqiladi. Ma’lumotlar qanday tashkil qilinadi, boshqariladi va saqlanadi. Ushbu masalalar ma’lumotlar sifati va ularni mavjudligini ta’minlashda muhim masalalardan biri hisoblanadi.
Ma’lumotlar strukturasi – malumotlarni saqlash, tashkil qilish va boshqarish xarakatlaridir:

• 
  jadvallar va fayllardan tashkil topgan va o‘zaro munosabatda bo‘ladi
  

Xar bir jadval va fayllar:

• 
  Odamlar, manzil, turli malumotlar va xodisalarni o‘zida saqlaydi.
  

Malumotlar dizayni
Ma’lumotlar dizayni 2 xil tashkil qilingan bo‘lishi mumkin
Fayl tizimlari

• 
  Ma’lumotlar fayllarda saqlanadi (xar bir faylda bir ma’lumot (masalan mijoz ismi va familiyasi) saqlanadi
  
• 
  Kamchiligi fayllarning ko‘pligi tizim samarasining pasayishiga ta’sir qiladi
  

Ma’lumotlarni boshqarish tizimlari (DBMS)

• 
  Xamma jadvallar ma’lum bir idеntifikator orqali bir-biri bilan bog‘langan
  
• 
  Bog‘lanish mavjudligi ma’lumot sifati va ulanish samarasi yuqori
  
• 
  Ko‘pincha bu ma’lumotlar o‘zaro bog‘langan ma’lumot (relational database) dеb ataladi.
  

Rasm 7.2. Fayl tizimi modеli