Biznesni boshqarish va axborot texnologiyalari fakulteti biznesni boshqarish kafedrasi

Sotsiologiyaning sohaviy strukturasi. Sotsiologiya ko’plab tadqiqot sohalariga – sotsiologlarning qiziqish sohalariga, masalan, o’smirlar orasidagi jinoyatchilikni o’rganishga bo’linishadi. Sotsiologiyaning konkret muammosiga muayyan ijtimoiy istiqbol pozitsiyasidan qaralganida soha hosil bo’ladi, masalan, interaktsionizm sohasi. Sotsiologiyaning sohaviy matritsasi deganda sotsiologiyaning tarmoqli yo’nalishlari, sotsiologik bilimlar differentsiatsiyasi jarayonida ajralib chiqqan va hozirgi kunda ko’p tarmoqli murakkab tizimdan iborat bo’lgan mavzuga oid sohalar va doiralarning yig’indisi tushuniladi. Masalan, sotsiologiya doirasida XX asrda mehnat sotsiologiyasi va shahar sotsiologiyasi, madaniyat sotsiologiyasi va din sotsiologiyasi kabi tarmoqlar ajralib chiqdi. YAngi sohalarning vujudga kelishini umumiy nazariya boshqarsa yaxshi bo’lardi, ammo sotsiologiyada bunday umumiy qabul qilingan nazariya yo’q. Sohalarni tasniflash borasidagi birinchi urinish O.Kontga tegishli. U sotsiologiyani «ijtimoiy statika» va «ijtimoiy dinamika» ga ajratadi. Ushbu tasnif uzoq vaqt amal qilib keldi. Undan e.Spenser va Lester F. Uord (1883) foydalanishgan.
Ixtisoslashtirish jarayoni bilimning ichki strukturasini murakkablashtirishga olib keldi. Har bir mutaxassislik o’z ichida bir qator kichik mutaxassisliklarga ajraldi. Xususan, ijtimoiy struktura (jamiyat morfologiyasi) ichida ijtimoiy stratifikatsiya va ijtimoiy mobillik bo’yicha ixtisoslashuv yuzaga keldi. Ijtimoiy institutlarga ixtisoslashgan yangi sohalar: iqtisodiyot va jamiyat, siyosiy sotsiologiya, sanoat sotsiologiyasi, ta`lim, din, tibbiyot, qonun, bo’sh vaqt va sport, ilm-fan, madaniyat, ommaviy kommunikatsiyalar va jamoatchilik fikri sotsiologiyalari paydo bo’ldi. Bugungi kunda madaniyat sotsiologiyasi doirasida kino sotsiologiyasi, teatr sotsiologiyasi, ommaviy madaniyat sotsiologiyasi, mutoala sotsiologiyasi va boshqa yo’nalishlar mustaqil ravishda mavjud. Iqtisodiy sotsiologiya doirasida mehnat sotsiologiyasini, bandlik va ishsizlik sotsiologiyasini, bozor sotsiologiyasini, banklar sotsiologiyasini, menejment sotsiologiyasini, tashkilotlar sotsiologiyasini va boshqalarni ajratish mumkin.
Sotsiologiyaning sohaviy matritsasi quyidagi boshlang’ich elementlardan iborat: