Бизнес вa тaдбиркорлик олий мaктaби

 
САНОАТ КОРХОНАЛАРИ КООПЕРАЦИЯСИДА ЭЛЕКТРОН 
ТИЖОРАТНИ АМАЛГА ОШИРИШНИНГ ЖАҲОН ТАЖРИБАСИ 
ТАҲЛИЛИ 
 
Қодиров С.И. – Фарғона Политехника институти 
“Иқтисодиёт” кафедраси ассистенти  
 
Иқтисодиётни модернизациялаш шароитида республикамизда амалга 
оширилаётган ижтимоий-иқтисодий ислоҳотларнинг мақсади мамлакатимиз 
иқтисодиётини ривожлантириш, тармоқлар ва сохалар самарали фаолиятини 
таъминлаш хамда аҳоли турмуш даражасини ошириш кабилардан иборатдир. 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёев 2020 йил 24 январь куни 
Олий мажлисга йўлланган “Мурожаатнома”да таъкидлаганидек “Ўзбекистонни 
ривожланган мамлакатга айлантиришни мақсад қилиб қўйган эканмиз, бунга 
фақат жадал ислоҳотлар, илм-маърифат ва инновация билан эриша оламиз”
1
. 
Миллий иқтисодиётни ривожлантириш, макроиқтисодий барқарорликни 
мустаҳкамлаш, 
хорижий 
инвестицияларни 
жалб 
қилиш, 
саноатни 
модернизациялаш ҳамда замонавий юқори технологияли ишлаб чиқаришни 
барпо этиш мақсадида қатор чора тадбирлар амалга оширилиб келинмоқда. 
Рақамли иқтисодиётни ривожлантириш иқтисодиёт, давлат бошқаруви 
тизимини янада таркибий ўзгартириш, шунингдек, давлат, бизнес ва аҳоли 
ўртасида рақамли технологияларга асосланган ўзаро ҳамкорликнинг янги 
моделларини яратиш масалалари билан чамбарчас боғлиқдир. Айнан 
иқтисодиётни рақамлаштириш ЯИМнинг камида 30 фоизга ўсишини таъминлаш 
билан бирга жамиятда коррупцияни кескин камайтиришга имкон бериши 
мумкинлигини давлат раҳбари Ш.Мирзиёев ҳам таъкидлаганлар.
Жумладан, 2020 йил 5-октябрдаги “«Рақамли Ўзбекистон–2030» 
стратегиясини тасдиқлаш ва уни самарали амалга ошириш чора-тадбирлари”
2
тўғрисида Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПФ-6079 сонли фармони 
қабул қилинди. Ушбу фармонга асосан ҳудудларни ва тармоқларни рақамли 
трансформация қилиш, рақамли таълим ва рақамли хукуматни ривожлантириш 
1
“Фарғона хақиқати” 2020 йил 25 январь 7(243996)-сон. 
2
https://lex.uz/docs/5030957 

---

529 
бўйича бир қанча вазифалар белгилаб берилган. Ушбу вазифалардан бири 
сифатида рақамли саноатни яъни саноат тармоқлари ва корхоналарида рақамли 
технологияларни ривожлантириш белгилаб берилгани хам ушбу мақолининг ва 
қуйида тахлил қилинадиган маълумотларнинг нақадар долзарблигини намоён 
этмоқда.
Саноат корхоналарида хамда ушбу корхоналар ўртасидаги иқтисодий 
жараёнларни рақамлаштиришда e-электрон тижоратнинг аҳамияти юқори бўлиб, 
электрон тижорат онлайн виртуал бозорларда маҳсулот, иш ва хизматлар 
айирбошланувининг онлайн савдо платформалари орқали амалга оширилади. 
Мазкур жараёнда харидор ва сотувчининг жисмоний учрашуви юз бермаган 
ҳолда, улар учун замон ва макон тушунчаси ўз қийматини юқотади. Одатда 
мазкур савдо платформалари B2C (business-to-consumer), B2B (business-to-
business) форматида бўлиб бунда корхона билан харидор ёки корхона билан 
корхона бевосита учинчи шахслар иштирокисиз ўз савдо фаолиятларини йўлга 
қўйишга муваффақ бўлишади. Онлайн келишувлар асосида савдо 
транзакциялари амалга оширилиб, товар, иш ва хизматлар истеъмолига 
эришилади.