Bitkazuvchi: Matyakubova Dilorom Maxsudbek qizi Kirish bet

kelajagini jahon hamjamiyatiga integrasiyalashuvi bilan bog`liq

holda ko`radigan yangi avlod vakillari hayotga kirib kelmoqda.

Davr bizning oldimizga qo`yayotgan talablarni bilish,

ularni chuqur anglash uchun albatga zamonaviy bilim zarur.

I.A.Karimov

• O`zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi (1997 y)ni amalga oshirishning ikkinchi bosqichida «o`quv-tarbiyaviy jarayonni ilg`or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlashning muhimligi» alohida qayd qilingan. SHuning uchun ham mamlakatimiz o`quv yurtlarida pedagogik texnologiyaga qiziqish ortib unga turlicha qarashlar, va bu tushunchani o`ziga xos talqin qilishlar, shuningdek, pedagogik texnologiyani o`quv jarayoniga joriy etishga ham turlicha yondashuvlar sodir bo`lmoqda. Ushbu bo`limda o`tgan asrning 60-yillarida AQSH (B. Blum, D. Kratvol, N. Gronland, J. Kerrol) da yaratilgan va jahondagi 30 ga yaqin mamlakatlar ta’lim tizimida muvaffaqiyatli qo`llanib kelinayotgan talim texnologiyasining mohiyati, uning nazariy asoslari, o`ziga xos xususiyatlari hamda bu texnologiyaning mamlakatimiz ta’lim tizimiga joriy etishning ahamiyati haqida fikr yuritiladi. Zero, o`qitishga texnologik yondashuvning o`zbek xalq pedagogikasi g`oyalari bilan uyg`unlashtirib o`quv jarayoniga tadbiq etish, kadrlar tayyorlash sifatini jahon ta’lim standartlariga muvofiqlashtirishda alohida o`rin tutishi muqarrardir.
• Bo’lajak iqtisodchi-pedagog kadrlar tayyorlashda zamonaviy pedagogik tehnologiyalarni ishlab chiqish, no’ananaviy dars shakllaridan foydalanish muhim omildir.
• SHu nuqtai nazardan kasb-hunar kollejlarida bilimlarni hozirgi zamon darajasida berib borish alohida ahamiyatga ega. Hozirda yetuk mutaxassis tayyorlashda iqtisodiy bilimlarni berishning tashkiliy shakllari qo’llaniladi.

• Bino mustahkam asos ustiga qurilgani kabi o’quvchi-talabalarning o’quv faoliyati ham bilim, ko’nima va malakaga asoslanishi lozim. O’quvchi-talabalarda mustaqil bilim olishga ehtiyoj uyg’otish, ularni axborotlarning katta oqimidan keraklisini to’g’ri tanlay bilishga o’rgatish juda muhim. Bularning barchasi ta’lim olishga, o’quvchi-talabalardan bilimlarni ayni bir vaqt oralig’ida samarali o’zlashtirish ko’nikmasini shakllantirish masalasiga noan’anaviy yondashishni talab etadi.

• Bugungi kunda ta’lim texnologiyalarini shartli ravishda ikki turga ajratish mumkin:
• An’anaviy ta’lim texnologiyasi
• Noan’anaviy ta’lim texnologiyasi

• Noan’anaviy ta’lim texnologiyasi an’anaviy ta’lim texnologiyasidan farq qilib, o`quvchilarning bilish imkoniyatlarini rivojlanishiga sharoit yaratadi, mustaqil ishlashlariga alohida e’tibor beriladi, bilish faoliyatlarinizlanuvchan va ijodiy xarakterga ega bo`ladi. Dars tuzilmasi o`zgaruvchan bo`ladi.
• Noan’anaviy talim texnologiyasining tub mohiyati, o`qitishning an’anaviy og`zaki bayon qilish usulidan voz kechib, talabalarni ko`proq mustaqil ta’lim olishga undashdan iborat. Bunda o`qituvchi talabalar bilish faoliyatining boshqaruvchisi, maslahatchi, yakuniy natijaga yo`llovchi shaxs vazifasini bajaradi.
• Noan’anaviy ta’limning asosiy maqsadi o’quvchi-talabalarda o’quv faoliyati va mustaqil ishlashni tashkil etish bo’yicha ko’nikma va malakalarni shakllantirishdir.

• Bir xil uslubda dars o’tilishi talabalarni zeriktiradi hamda dars paytida diqqati boshqa narsalarga qaratiladi.
• Psixologlarning tadqiqotlariga ko’ra har qanday mohir o’qituvchi ham bir xil uslubda dars berar ekan, aytaylik, ma’ruza o’qir ekan, talabalar dastlab 20 minut, so’ngra darsni tugashidan oldin 20 minut ma’ruzani diqqat bilan eshitar, qolgan paytda hayoli qochar ekan.
• SHuning uchun ham barcha pedagoglar talabalarga bilim berishning eng samarali yo’li, dars o’tishni turli uslublarini qo’llash degan fikr tarafdori bo’lib, aynan qaysi uslub qaysi toifadagi talabalar uchun qo’llanilishi ma’qulligi bo’yicha yagona fikr yo’q.
• Jahon pedagogikasi tajribasi shuni ko’rsatadiki, tahlil fikr yuritadigan talabalardan muvaffaqiyat bilan ishlovchi biznesmenlar, siyosiy liderlar (sardorlar), fan arboblari yetishib chiqadi.
• Pedagoglarning muhim vazifasi, maqsadi aynan turli uslublar orqali talabalarni bilim, axborot olishni turli shakllariga tezda moslashishga, o’z dunyoqarashini kengaytirish uchun harakat qilishga, talabalarni qiziqtirish va uni amalga oshirishdan iborat.

• Olimlarning hisob-kitobiga ko’ra aholining:
• 40% i ko’rish orqali tezroq o’rgansa,
• 30%i esa eshitishni ustun qo’yadigan bo’lib, birovdan eshitganlari orqali tezroq o’rganar ekan,
• qolgan 30%i aralash, o’zi qatnashsa tezroq o’zlashtirar ekan.

• Ta’lim-tarbiya berish;
• Ahborotlarni avloddan-avlodga uzatish;
• Mustaqil fikrlashga o’rgatish;
• Bilim, ko’nikma, malakalarni o’rgatish va o’zlashtirishiga erishish;
• Turli metodikalarni qo’llash va takomillashtirish;
• Talim-tarbiya jarayonida insonparvarlik, xalqparvarlik, mafkuraviy tamoyillarga asoslanish;
• O’quvchi-talabaning tayyorgarlik darajasini, psixologik, fiziologik, yosh xususiyatlarini, gigiyenik talablarni hisobga olish;
• Ta’lim talablari va xulosalarini, itjimoiy sabablarni hisobga olish;
• Barkamol insonni shakllantirish va rivojlantirish.

• Noan’anaviy ta’limning maqsadi:

• Noan’anaviy ta’lim shakllari 3 qismga ajraladi:

•