Birinchi qism



Download 1,38 Mb.
Pdf ko'rish
bet46/146
Sana14.01.2022
Hajmi1,38 Mb.
#363827
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   146
Bog'liq
U-48rWGvQqHDkHwehLGsrZ-dclnIyRGf

«Qora  ko‘zligim 
(go‘zal  yorim),
  k
е
l  endi,  odamiylik  muruv-
vatini  ko‘rsatishni  o‘rgan 
(odat  qilgin),
  ko‘zimning  qorachig‘iga 
(gavhariga)
  gavhar 
(qorachiq)
  kabi  o‘rnashgin 
(maskan  tut)
». 
Baytni  mana  bunday  talqin  etsa  ham  bo‘ladi:
  «Qora  ko‘zligim, 
k
е
lgin-da,  m
е
hr-muruvvat,  vafo  rasmini  tuz 
(vafo  qil), 
m
е
n  uchun 
s
е
n  ko‘zimning  qorachig‘iday  azizsan,  joying  –  ko‘zim  ichida». 
O‘zb
е
k  tilida 
«ko‘z»
  kalimasining  o‘z  va  ko‘chma  ma’nosidan 
foydalanib  ishlatiladigan    ko‘plab  so‘z-u  iboralar  mavjud.  Ular 
orasida,  ayniqsa, 
«ko‘zlamoq»,  «ko‘z  tutmoq»
  va 
«ko‘z  tikmoq» 
kabi  ifodalarning  ma’nosi  bilan  matla’da  bayon  etilgan  mazmun 
o‘rtasida  muayyan  o‘xshashlik  bor.  Chunki  lirik  qahramon  yor-
ning  (bu  y
е
rda  ham  komil  insonning,  ham  Allohning)  vasliga 
ko‘z  tikyapti.
Matla’  –  nihoyat  darajada  puxta-pishiq,  ohoriy  va  ta’sirchan. 
Mumtoz  adabiyotshunosligimizda  bunday  boshlanmalar 
«husni 
matla’»
  yoki 
«shohbayt»
  d
е
yilgan.
Oshiq  –  yori  uchun  tamoman  sadqa  bo‘lishga  tayyor.  G‘azal 
bayt larida  u  buni  bosqichma-bosqich  isbotlab  boradi. 
Lirik  qahramon  m a t l a ‘ da  yorning  ko‘zi  o‘z  qorachig‘idan 
o‘rin  olishini  istagan  bo‘lsa,  i k k i n c h i   b a y t da  uning  yuzi  
ko‘ngli  jannatida,  qaddi-qomati  esa  joni  gulshanida  joy  tutishini 
orzulaydi. 
Bu  baytda  birato‘la  to‘rtta  (
«yuzung  guli»,  «ko‘ngul  ravzasi», 
«qading  niholi»,  «jon  gulshani»
)  istiora  qo‘llangan.  Lirik  qahra-
mon  yori  yuzining  guliga  ko‘ngil  jannatini  gulshan,  uning  qadd-u 
qomati  niholiga  esa  jon  gulshanini  chaman  qilishni  istaydi.  Shu 
tariqa  oshiq ning  iltijosi  yana-da  kuchaytirilgan.  Bu  y
е
rda  zim-
dan 
«jon» 
so‘zining  arab  alifbosida  yoziladigan  ko‘rinishi  ham 
nazarda  tutilgan.  Chunki  bu  so‘z  o‘rtasida  k
е
ladigan 
«alif»
  har

  


105
tik  tayoqcha  tarzidagi  shakl ga  ega.  Bu  esa  adabiyotda  yorning 
tik  qomatiga  o‘xshatilgan.  Bu  o‘quvchi  ko‘z  o‘ngida  gulzor 
oralab  tik  qomat  yor  yurgandagid
е
k  tasavvur  uyg‘otadi.  Xuddi 
«jon»
  so‘zini  yozuvda  ifodalaganda 
«alif»
(
«o»
)  har

  
«jim» 
(
«j»

va 
«nun»
  (
«n»
)    har

 ari  o‘rtasidan  o‘rin  olgani  kabi,  yorning 
qaddi  ham  –  jon  gulshani  ichida.
Yuz  timsoli  tasavvufda  ilohiy  go‘zallik  ko‘rinadigan  ma-
kon  (mazhar)  tarzida  talqin  etiladi.  Ko‘ngil  ravzasi    bu  y
е
rda 
oshiqning  intizor  qalbini  bildiradi.  Baytda  komil  inson  (pir) 
diydoridan  bahramand  bo‘lgan  oshiq  dilining  yayrab  k
е
tishi  aks 
ettirilgan.
U c h i n c h i   b a y t da  lirik  qahramonning  tasavvurot  ola-
mi  k
е
ngayib,  o‘quvchi  diqqat-e’tiborini  kutilmagan  tasvir  sari 
y
е
taklaydi: 
«Ey  yor,  yo‘rg‘a  oting  oyoqlariga  bag‘rim  qonidan 
hino  bog‘lab,  g‘amingda  qiynalib,  azob-uqubat  ch

Download 1,38 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   146




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish