Birinchi jahon urushining boshlanishi va borishi



Download 4,35 Mb.
bet2/2
Sana05.06.2022
Hajmi4,35 Mb.
#638488
1   2
Bog'liq
Birinchi jahon urushining boshlanish

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Germaniya hukmron doiralari 1-avgustda Rossiya, 3-avgustda Fransiyaga urush e’lon qildilar, Buyuk Briyaniya 4-avgust kuni Germaniyaga urush e’lon qildi. Birinchi jahon urushi shu tarzda boshlanib ketdi.

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi


Sana

Kim e’lon qildi

Kimga e’lon qildi

1914-yil

28-iyul

Avstriya-Vengriya

Serbiya

1-avgust

Germaniya

Rossiya

3-avgust

Germaniya

Fransiya

4-avgust

Germaniya

Belgiya

Buyuk Britaniya

Germaniya

5-avgust

Chernogoriya

Avstriya-Vengriya

6-avgust

Avstriya-Vengriya

Rossiya

Serbiya

Germaniya

9-avgust

Chernogoriya

Germaniya

11-avgust

Fransiya

Avstriya-Vengriya

12-avgust

Buyuk Britaniya

Avstriya-Vengriya

22-avgust

Avstriya-Vengriya

Belgiya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi)


Sana

Kim e’lon qildi

Kimga e’lon qildi

23-avgust

Yaponiya

Germaniya

25-avgust

Yaponiya

Avstriya-Vengriya

1-noyabr

Rossiya

Turkiya

2-noyabr

Serbiya

Turkiya

3-noyabr

Chernogoriya

Turkiya

5-noyabr

Buyuk Britaniya

Turkiya

Fransiya

1915-yil

23-may

Italiya

Avstriya-Vengriya

3-iyun

San-Marino

Avstriya-Vengriya

21-avgust

Italiya

Turkiya

14-oktabr

Bolgariya

Serbiya

15-oktabr

Buyuk Britaniya

Chernogoriya

Bolgariya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi)


Sana

Kim e’lon qildi

Kimga e’lon qildi

16-oktabr

Fransiya

Bolgariya

19-0ktabr

Italiya

Bolgariya

Rossiya

1916-yil

9-mart

Germaniya

Portugaliya

15-mart

Avstriya-Vengriya

Portugaliya

27-avgust

Ruminiya

Avstriya-Vengriya

Italiya

Germaniya

28-avgust

Germaniya

Ruminiya

30-avgust

Bolgariya

Ruminiya

1-noyabr

Turkiya

Ruminiya

1917-yil

6-aprel

AQSh

Germaniya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi)




Kim e’lon qildi

Kimga e’lon qildi

7-aprel

Kuba

Germaniya

10-aprel

Bolgariya

AQSH

13-aprel

Boliviya

Germaniya

20-aprel

Turkiya

AQSH

2-iyul

Gresiya

Germaniya

Avstriya-Vengriya

Turkiya

Bolgariya

22-iyul

Siam

Germaniya

Avstriya-Vengriya

4-avgust

Liberiya

Germaniya

14-avgust

Xitoy

Germaniya

Avstriya-Vengriya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi)


Sana

Kim e’lon qildi

Kimga e’lon qildi

6-oktabr

Peru

Germaniya

7-oktabr

Urugvay

Germaniya

26-oktabr

Braziliya

Germaniya

7-dekabr

AQSh

Avstriya-Vengriya

7-dekabr

Ekvador

Germaniya

10-dekabr

Panama

Avstriya-Vengriya

16-dekabr

Kuba

Avstriya-Vengriya

1918-yil

23-aprel

Gvatemala

Germaniya

8-may

Nikaragua

Germaniya

Avstriya-Vengriya

23-may

Kosta-Rika

Germaniya

Davlatlarning o’zaro urush e’lon qilish xronologiyasi (davomi)


Sana

Kim e’lon qildi

Kimga e’lon qildi

12-iyul

Gaiti

Germaniya

19-iyul

Gonduras

Germaniya

10-noyabr

Ruminiya

Germaniya

Nikolay II Qishki saroy balkonidan Germaniyaga urush e’lon qilmoqda

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Germaniya qo’shini generali fon Shliffen yashin tezligida g’alabaga erishish rejasini ishlab chiqqan edi. Rejaga ko’ra, Fransiya va Rossiya qisqa vaqt ichida tor-mor keltirilishi kerak edi. Biroq, Shliffen rejasi amalga oshmay qoldi. Bunga Fransiyaning iltimosiga ko’ra 17-avgust kuni Germaniya va Avstriya-Vengriyaga qarshi Rossiyaning boshlagan hujumi sabab bo’ldi.

Graf fon Shliffen

Shliffen rejasi. Unga ko’ra, Parij 39 kun ichida egallanishi, 42 kunda Fransiya to’liq taslim bo’lishi kerak edi.

Qo’shimcha ma’lumot

Shliffen rejasiga ko’ra, Fransiyani bosib olgandan so’ng, Germaniya bu yerda qo’shinning 9 % iniqoldirib, 91 % ini Rossiya imperiyasiga qarshi yo’naltirmoqchi edi.

Germaniya imperatori Vilgelm II shunday degan: “Paris for lunch, dinner at St. Petersburg".

Tarjimasi: “Bizning tushligimiz Parijda, kechki ovqatimiz esa Sankt-Peterburgda bo’ladi”.

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Marna daryosi bo’yida Fransiya va Buyuk Britaniyaning birlashgan qo’shini 1914-yilning sentabrida Germaniya qo’shiniga qarshi hujumga o’tdi. Bu jangda Buyuk Britaniya va Fransiyaning qo;li baland keldi.

Bu g’alaba tufayli, Germaniyaning yashin tezligida g’alaba qozonish rejasi barbod bo’ldi.

Marna jangi

Qo’shimcha ma’lumot

Marna yaqinidagi jangda urush maydoniga qo’shimcha kuchlarni jo’natish uchun Fransiya qo’mondonligi hatto … Parij taksilaridan foydalangan.

1914-yil 7-sentabrda 600 ta taksi shu maqsadda askar tashigan.

“Marna taksilari” (Reno avtomoboli). Undan Marna bo’yiga askarlarni tashishda foydalanishgan.

Marna bo’yidagi jangda qo’llanilgan harbiy texnikalar


Germaniya- ning pulemyot o’rnatilgan avtomoboli
Inglizlarning harbiy avtomoboli
Belgiyaning “Sava” nomli zirhli avtomoboli Belgiya-Fransiya chegarasida.

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Turkiyaning urushga kirishi. Germanparast, harbiy vazir va bosh qo’mondon Anvar poshsho 1914-yil 29-oktabr kuni Turkiya flotiga nemis admirali Sushan qo’mondonligida Qora dengizga chiqishga va Rossiyaning hududlarini o’qqa tutishga buyruq berdi.

Turk-german ittifoqi qo’mondonlari

Anvar poshsho

Vilgelm Sushon (o’ngdan birinchi)

Mavzu yuzasidan ma’lumot

2-noyabr kuni Rossiya Turkiyaning hujumiga javoban unga urush e’lon qildi. Urush harakatlari uzunligi 350 km bo’lgan Kavkaz frontini vujudga keltirdi.

1914-yildagi Kavkaz fronti

Mavzu yuzasidan ma’lumot

1915-yilning 19-yanvarida Antanta harbiy dengiz kuchlari Turkiyaga qarshi Dardanell bo’g’ozida harbiy operatsiyalarni boshlab yubordi. Germaniya mumkin bo’lgan barcha imkoniyatlardan foydalanib, Turkiyaga yordam ko’rsatdi.

Sarich burnidagi jang sxemasi

Nemislaning “Gyoben” va “Breslau” kemalarini ta’qib qilayotgan Britaniya kemasi

Rus armiyasining Sariqamish (Kavkaz fronti)dagi pozitsiyalaridan biri

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Buyuk chekinish. Germaniya va Avstriya-Vengriya 1915-yilning bahorida Sharqiy frontda hujum boshladilar. Natijada, rus qo’shini qonli mudofaa janglari olib borishga majbur bo’ldi. 850 ming soldat va zobit nobud bo’ldi. 900 ming nafari asir tushdi. Rus qo’shini Polsha, Boltiqbo’yi, Ukraina va Belorussiyaning bir qismini tashlab chiqishga majbur bo’ldi. Bu chekinish Birinchi jahon urushi tarixiga “buyuk chekinish” nomi bilan kirdi.

122 mm li rus gaubitsasi o’t ochmoqda.

Sharqiy front. 1915-yil.

Nemis otliq qo’shinlari 1915-yil 5-avgustda Varshavaga kirib kelmoqda.

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Sharqiy frontdagi dastlabki g’alabalardan ruhlangan Germaniya G’arbiy frontdagi ahvolini ham o’zgartirib olmoqchi bo’ldi. Bu o’rinda u mutlaqo yangi qurol – suvosti kemalariga katta umid bog’ladi.

Germaniyaning Birinchi jahon urushi davridagi mashhur “U-20” suvosti kemasi

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Germaniya harbiy harakatlar hududlaridagi har qanday suv osti kemalarini ham cho’ktirib yuborish niyatida edi.

Germaniya tomonidan suv osti urushi e'lon qilingan hudud (Britaniya qirg'oqlari)

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Germaniya suvosti kemalari 1915-yilning 7-may kuni buyuk Britaniyaning “Luzitaniya” yo’lovchi kemasini cho’ktirib yubordi. Uning bortida jami 2000 ga yaqin yo’lovchi bor edi. Ulardan 1195 nafari halok bo’ldi.

“Luzitaniya” kemasi

Cho’kayotgan “Luzitaniya”

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Germaniya 1915-yilning 25-aprelida Ipr jangida urushlar tarixida birinchi marotaba kimyoviy qurol – zaharli gaz (xlor) ishlatdi. Natijada 15ooo kishi zaharlandi. Ulardan 5 mingi vafot etdi. Biroq, bu qurol ham Germaniya kutgan natijani bermadi. Antanta qo’shini tez orada gazga qarshi himoya vositasi (protivogaz) bilan ta’minlandi.

Ipr jangi

Shamol zaharli gazni raqib tomonga haydamoqda

G’arbiy front. 1915.

Kimyoviy zaryad otuvchi nemis minomyoti

G’arbiy front. 1915.

Zaharli gazlarga qarshi turli gazniqob (protivogaz)lar

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Yevropada borayotgan urush harakatlari Yaponiyaning Uzoq Sharq va Tinch okeanidagi harbiy harakatlari uchun qulay sharoit tug’dirdi. U 1915-yilning 18-yanvarida Xitoy hukumati oldiga qator talablarni qo’ydi.

Yigirma bir talab

Yaponiyaning Xitoyga qo’ygan talabnomasi matni (yapon tilida).

Mavzu yuzasidan ma’lumot

Rossiya qo’shinining 1915-yilgi buyuk chekinishi Bolgariyani kimning tarafida urushga kirishi masalasini hal etdi.

Bolgariya shohi Ferdinand I ning Serbiyaga urush e’lon qilish to’g’risidagi Manifesti

Mavzu yuzasidan ma’lumot

1915-yilning 6-sentabr kuni Avstriya-Vengriya va Bolgariya, 15-sentabr kuni Bolgariya va Turkiya o’rtasida ittifoqchilik shartnomalari imzolandi. Shu tariqa, “To’rtlar ittifoqi” vujudga keldi.

“To’rtlar ittifoqi” (chapdan o’ngga – Vilgelm II, Frans Iosif I, Mehmed V, Ferdinand I)

Foydalanilgan adabiyotlar

  • Jahon tarixi. 9-sinflar uchun darslik. M. Lafasov va boshqalar. Toshkent, “O’qituvchi”. 2010. 127-131-betlar.
  • Internet resusrslar:

  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Первая_мировая_война
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Сараевское_убийство
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Принцип,_Гаврило
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Франц_Фердинанд
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Июльский_кризис
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/План_Шлиффена
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Битва_на_Марне_(1914)
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Кавказский_фронт_(Первая_мировая_война)
  • http://ru.wikipedia.org/wiki/Лузитания_(лайнер)
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Audrey_Pearl#Last_survivors

“Matnli diktant”

  • 1-jahon urushi 1914-yilning yozida Avstriya-Vengriyaning _______ ga hujumi bilan boshlanib ketdi.
  • “Antanta” ittifoqi tarkibiga 1)_______________ 2)__________ 3)___________ davlatlari kirgan.


  • Urushda dunyoning ____ ta davlati ishtirok etgan.
  • Urush boshlangach “Antanta” ________ ni o’z tomoniga o’gdirib olishga erishdi.
  • 1917-yilda urushga qo’shilgan _________ urush qatnashchilariga qurol-yarog’ sotish va qarz berish evaziga kata boylik orttirdi.

Blits savollar

  • Birinchi jahon urushi qaysi yillar oralig’ida bo’lib o’tgan?
  • “Antanta” davlatlari tarkibiga qaysi davlatlar kirgan?
  • “Uchlar ittifoqi” tarkibiga kirgan davlarni ayting?
  • Birinchi jahon urushining asosiy sababi qaysi?
  • Birinchi jahon urushining boshlanib ketishiga bahona nima edi?
  • Birinchi jahon urushida qanday yangi qurollar qo’llanildi?
  • Germaniya suv osti floti tomonidan cho’ktirilib yuborilgan kemaning nomi nima edi?
  • Birinchi jahon urushidan so’ng parchalanib ketgan davlatlar qaysi edi
  • Romanovlar sulolasi necha yil hukmronlik qilgan?
  • Birinchi jahon urushida qancha odam halok bo’lgan, qanchasi mayib-majuh bo’lgan?

Download 4,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish