Биринчи қисм

Репортажнинг предмети — содир бўлган воқеа-ҳодисадир.
Репортажнинг асосий хусусияти воқеа, ҳодиса, жараён, вазиятни репортёрнинг шахсан иштирокида аниқлик, ҳужжатлилик, воқеликни қандай бўлса, шундайлигича ёритилиши билан белгиланади.
Репортажнинг методлари информацион жанрларга тааллуқли (маълумотларни йиғиш, кузатиш, фактларни қиёслаш, анализ, саволлар бериш, қисқа диалог, иштирокчилар гувоҳлигида содир бўлган воқеа ривожини баён қилиш каби) барча усуллар киради. Бу усулларнинг ичида кузатиш услуби етакчилик қилади.
Репортажнинг турлари. Репортаж воқеликнинг ривожи ва унинг натижаларини кетмакетликда ҳикоя қилиниши, содир бўлган ҳодисанинг долзарблиги, жамият учун қанчалик аҳамиятга моликлиги, мавзунинг ранг-баранглигига қараб воқебанд, мавзули ва муаммоли турларга бўлинади.
Воқебанд репортаж жамият ва халқ ҳаёти учун муҳим аҳамиятга молик воқеалар асосида тайёрланади. Унинг асосий хусусияти содир бўлган воқеа, ҳодисанинг жамоатчиликка дахлдор ёки диққат марказида бўлган жиҳатини тасвирлаб бериш билан белгиланади. Мисол учун, Наврўз сайлидан репортаж, сессия залидан тайёрланган репортажлар воқебанд репортажлардир. Бугунги матбуот нашрларида бериладиган репортажларнинг аксариятини воқебанд репортажлар ташкил этади.
Муаммоли репортаж бирор бир воқеа, ҳодиса мисолида жамиятда учраб турадиган типик хато ва камчиликлар очиб берилади. Репортажда муаммо қанчалик тор доирада олинса, уни шунчалик атрофлича очиб бериш мумкин бўлади. Мисол учун транспорт қатновидаги муаммони олайлик. Тўғри, бу бошқаларнинг назарида арзимаган муаммо бўлиши мумкин. Аммо шу билан боғлиқ бутун жараённи, айтайлик, ҳар куни эрталаб манзилга шошилаётган йўловчиларнинг бекатларда туриб қолиши ва автобусларнинг баъзан тўхтамай ўтиб кетиши, ҳайдовчиларнинг бундай иш муносабати сабабларини ўрганиш, кузатиш, изчил тасвирлаб бериш муаммоли репортажнинг вазифасидир.
Мавзули репортажда журналист томонидан ишлаб чиқилган муайян мавзу асос қилиб олинади. Масалан, Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ёш оилаларни моддий ва маънавий қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори ижроси бўйича репортаж тайёрлаш мумкин. Бунда репортёр ёш оилаларнинг яшаш тарзи, шароитларини ўрганади, кузатади, уларнинг кайфияти, қарорга бўлган муносабатларини очиб беради. Шу билан бирга тўғридан-тўғри нутқдан, қисқа диалоглардан ҳам фойдаланилади. Репортажларнинг ҳажми – 100 сатрдан кам бўлмаслиги керак.
Замонавий матбуот нашрларида муаммоли репортажлар кам учрайди. Мавзули репортажлар ҳам кўп эмас. Ахборот жанри сифатида эътироф этилаётган воқебанд репортажнинг янгилик хусусияти «Халқ сўзи», «Ўзбекистон овози», «Правда Востока», «Тошкент оқшоми» газеталарда чоп этилиши ўзини оқлар, аммо ҳафтада бир марта ёки икки-уч марта чиқадиган газеталарда репортажнинг ахборотни тезкор етказиш функциясига путур етмайдими, деган савол пайдо бўлади. Балки айнан шу жиҳат сўнгги пайтларда репортаж жанридаги чиқишлар камайиб кетаётганига сабаб бўлаётгандир, деган қарашлар ҳам йўқ эмас. Чиндан ҳам воқебанд репортажда тезкорлик муҳим аҳамият касб этади. Аммо муаммоли, мавзули репортажларда ахборотлар дарров эскирмайди. Чунки уларда жамоатчиликка маълум бўлмаган муайян мавзу ёки муаммога тааллуқли янги ахборотлар берилади.