Biotexnologiya asoslari

Aminoglikozidlar - bu guruh aktinomisetlar antibiotiklari molekulasida glikozid bog’i bor moddalardir: streptomisin, Streptomyces srigeus hosil qiladi. Streptomyces fradiae, Str.allagrisiolus lar ishlab chiqaradigan neomisinlar; Str.kanamyceticus sintezlaydigan kanamisinlar; Micromonospora purpurea ishlab chiqaradigan gentomisinlar; Micromonospora livacsterospora sintezlaydigan fortimisin; va boshqa bir qancha moddalar.
Tetrasiklinlar- ushbu antibiotiklariga: xlortetrasiklin-Streptomyces cureofociens hosil qiladi; Str.rimosus kulturasi sintez qiladigan oksitetrasiklin; Str.cureofacins ning ma’lum shtammlari ishlab chiqaradigan tetrasiklin va boshqa kimyoviy yo’l bilan modifikasiya qilingan yangi antibiotiklar: metasiklin (randomisin) va doksisiklin minosiklinlardir. Biologik va kimyoviy sintez birlashmasi natijasida olingan bu yangi antibiotiklar odatdagi tetrasiklinga chidamli bir qancha mikroorganizmlarni o’sishini to’xtatish qobiliyatiga ega.
Aktinomisinlar - antibiotik aktinomisinlar katta (yuzdan ortiq preparatlar) guruh kimyoviy tuzilishi jahatidan bir biriga yaqin 20 dan ortiq tur aktinomisetlar hosil qiladigan moddalar, shular qatorida Streptomyces antibioticus, Str.chrysomallus, Str.flavus lardir. Aktinomisinlar kimyoviy tuzilishi bo’yicha xromopeptidlarga kiradi, bu antibiotiklar uchun umumiy bo’lgan fenosizin xromofor guruhli va ikkita polipeptiddan iborat. Har bitta polipeptid tarkibiga lakton sikli kiradi, buning uzilishi preparatni biologik faolligini yo’qotishga olib keladi. Aktinomisinlarning xilma- xilligi polipeptidlar molekulasi tarkibiga kiradigan aminokislotalarni xilma-xilligiga bog’liq. Bu guruhga kiradigan antibiotiklarning muhim xususiyati ayrim aktinomisinlar rak hosil qiluvchi hujayralar rivojini to’xtatish qobiliyatiga egaligidir.
Makrolidlar - bir qancha sonli birikmalarni birlashtiradi, shular ichida eng muhimlari eritromisin, magnomisin, pleandomisin va boshqalar. Biologik ta’siri bo’yicha makrolidlarni ikki guruhga bo’lish mumkin: grammusbat bakteriyalarning taraqqiyotini to’xtatuvchi antibiotiklar va zamburug’larga qarshi faollikka ega, bakteriyalarga kam ta’sir qiladigan antibiotiklar. Birinchi guruhga Str.erythreus hosil qiladigan eritromisin, oleandomisin (Str.antibioticus sintezlaydigan), Str.halstedii kulturasidan ajratilgan magnomisin va boshqalar;
Ikkinchi guruhga: Str.filipensis sintezlaydigan filipin, Str.notalinsis dan olingan pimorisin va boshqalar. Antibiotiklar makrolidlar penisilinga, tetrasiklinga, streptomisinga chidamli bakteriyalarning o’sishini to’xtatadi.