Biosfera chegaralari, tarkibi, funksiyalari, biomassasi

Azotning davriy aylanishi. Azot ham eng muhim elementlardan biridir. U oqsillar va nuklein kislotalar tarkibiga kiradi.

Azotning davriy aylanishi. Azot ham eng muhim elementlardan biridir. U oqsillar va nuklein kislotalar tarkibiga kiradi.

Azotning bir qismi atmosferadan yashin paytida azot va kislorod

96-rasm.Biosferada uglerodning davriy aylanishi.

271

bilan birikib, azot oksidlari hosil qilishi natijasida o‘zlashtiriladi. Ammo azotning asosiy massasi suvga va tuproqqa tirik organizmlarning atmosfera tarkibidagi azotni fiksatsiyalashi natijasida o‘tadi (97-rasm).

Tuproqda yashaydigan azot fiksatsiyalovchi bakteriyalar

o‘lib, minerallashishi natijasida, ular tuproqni azot bilan boyitadi. Shuning natijasida har bir gektar tuproqda bir yil davomida 25 kg ga yaqin azot to‘planadi. Eng samarali azot fiksa -tsiyalovchilar dukkakli o‘simliklar ildizida hayot kechiruvchi

tuganak bakteriyalar va tuproqda erkin yashovchi azotobakteriyalar hisoblanadi.

Insonning biosferaga ta’siri. Insonning biosferaga ta’sirining

Insonning biosferaga ta’siri. Insonning biosferaga ta’sirining

boshlanishi neolit davriga to‘g‘ri keladi. Insoniyat tarixining

dastlabki bosqichlarida uning tabiatga ta’siri uncha sezilarli

bo‘lmagan, u tabiatdan nimani olsa, uni tabiatga qaytargan. Biosferadagi moddalarning biotik davriy aylanishini buzmagan. Asta-sekin insonning tabiatga ta’siri kuchayib borgan. Ayniqsa, keyingi yuz yilliklarda ilmiy-texnik revolutsiya natijasida inson ta’sirida elementlarning biogen migratsiyasi juda kuchayib ketdi.

Butun tarix davomida insoniyat o‘z mehnat faoliyati bilan atrofmuhitdan iloji boricha ko‘proq va tez foyda olishga harakat qilib kelgan. Tabiat hodisalariga aralashish keyinchalik qanday natijalarga olib kelishini inson xayoliga ham keltirmagan.

E`tiboringiz uchun rahmat !