Bioorganik kimyo



Download 2,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet86/138
Sana26.06.2021
Hajmi2,76 Mb.
#102105
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   138
Bog'liq
bioorganik kimyo

Nazorat savollari: 
1. 
Lipidlar  gidrolizi  natijasida  hosil  bo’ladigan  moddalarni 
sanab bering? 
2. 
Yog’ni agregat holati nima bilan bog’liq? 
3. 
Lipoidlar qatoriga qanday moddalar kiritiladi? 
4. 
Aminospirt xolinning kimyoviy tuzilishini yozing. 
5. 
Sterinlarning qanday turlari ma’lum ? 
6. 
Ateroskleroz kasalligiga qanday sabablar ma’lum ? 
7. 
Membranadan ionlarni o’tkazish mexanizmini tushuntiring? 
8. 
Ionofor deb qanday moddalarga aytiladi? 
9. 
Immunitet deb nimaga aytiladi? 
10.  Vaksinalar qanday tabiatga ega? 
            
 
 
5.2. Biomembranalar funksiyasi va  tuzilishi. 
 
Yuqorida ta’riflangan fosfolipidlar o’z  molekulasida gidrofil va 
gidrofob qismlarini tutishi sababida  tirik organizm faoliyatida muhim 
rol 
o’ynaydi. 
Ular 
hujayra 
va 
hujayraning 
maxsus 
tuzilmalari(organoidlari)    -    membranalarning  asosiy  komponenti 
sifatida ta’riflanadi. Har bir tirik hujayra atrofida membrana mavjud. 
Membrana  hujayra  faoliyatida  muhim  vazifani  bajaradi:  modda  va 
ionlarni  hujayraga  kirishi  va  chiqishini  nazorat  qiladi  va  amalga 
oshiradi.  Membrana  o’ta  murakkab  tizim  bo’lib,  asosan  lipid  va 
oqsillardan tarkib topadi. 


 
160 
           Tarixi:1665  yili  angliyalik  mikroskop  kashfiyotchisi  R.Guk 
hujayrani  (cellulae)ko’radi.  1677  yili  gollandiyalik  A.Levenguk 
ko’plab tirik hujayralarni ta’riflaydi. 1839 yili germaniyalik T.Shvann 
hujayra nazariyasini kashf qiladi (asoslaydi). 
          “Membrana”  atamasi  X1X  asrning  o’rtalaridan  boshlab 
ishlatiladi.  Qanday  ma’noda?  Membrana  -  hujayra  chegarasi. 
Membrana  hujayra  tarkibidagi  modda  va  ionlarni  tashqi  muhitga 
chiqarmaydi va tashqaridan hujayraga kiritmaydi. 
 
  1895-1902 
yillari 
E.Overton 
membranadan  o’tadigan 
moddalarni  ularni  lipidlardagi  eruvchanligi  bilan  bog’liqligini 
o’rganadi.  Membrana  tarkibida  xolesterin  va  boshqa  lipidsimon 
moddalar mavjudligini taxmin qiladi. 
1970 yillarda membarana tuzilishi haqida zamonaviy tasavvurlar 
shakllandi:  lipoprotein  ansambllari  (murakkab  tuzilmalari)  sifatida 
ko’riladi. Demak,  oqsil va lipidlardan iboratligi isbotlanadi. 
 
  
                             
               7-rasm. Membrana tuzilishining Sinjer-Nikolson modeli 
                                                             (suyuq  mozaikasimon model) 
 
 


 
161 
          Membrananing  asosiy  vazifalari:  turli  metabolitlar  transporti, 
energiya  generatsiyasi  (to’planishi),  hujayralar  bo’linishi,  asab 
impulslarini o’tkazish va boshqalar.   
 
 Kimyoviy  tuzilish  nuqtai  nazaridan  membrana  lipid  asosiga 
(matriks) ega bo’lib, uning yuzasida oqsil molekulalari joylashadi va 
ko’p  vazifalarni    aynan  ular  bajaradi.  Oqsildan  tashqari,  ayrim 
membranalar  tarkibiga  uglevod,  terpen,  porfirin  va  boshqa  turdagi 
moddalar kirishi mumkin. 
 
 Membrana  tuzilishining  molekulyar  modellari  ko’p  taklif 
qilingan.Ulardan biri Sinjer-Nikolson modeli(7-rasm). Membrananing 
qismlari muntazam yangilanib turadi, ammo umumiy tuzilmasi xayot 
davomida o’zgarmaydi. 
 
Membrana orqali transport quyidagi bosqichlardan iborat. 
1.  O’tkaziladigan  moddani  gidrofob  muhitdan  o’tadigan  kompleks  
hosil  qilish. 
2.  Membrananing  qarshi  tomonida  kompleks  parchalanishi  va 
o’tkazilgan modda suv muhitiga yuborilishi. 
3.  O’tkazuvchi modda eski holatga qaytishi. 
 
        Birinchi  marta  B.Pressman  1964  yili  ayrim  ionlarni  ayrim 
antibiotiklar yordamida transportini amalga oshirgan. 
        Bunda  antibiotik  peptid  tabiatiga  ega  bo’lgan.  Uni  ionofor  deb 
umumiy  transportchi  modda  uchun  nom  berilgan.  Ionoforlar 
konformasiyasi  shunday  bo’ladiki,  ular  K
+
  ioniga  moslashgan  bo’lsa, 
unda  Na
+
  yoki  boshqani  ushlamaydi.  Bo’shliq  o’lchami  aynan  K
+
  ga 
mos bo’ladi. 

Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   138




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish