Biologiya

Kuzatish – o‘simlik va hayvon organizmining rivojlanishida tashqi faktorlar ta‘sirini aniqlash uchun o‘qituvchi rahbarligida o‘quvchilarning ongli yondoshishlaridan iboratdir.O‘quvchilar turli kuzatishlar olib borib, fanga nisbatan qiziqish va havaslari
ortib, olgan bilimlarini uzoq muddat esda saqlab qoladilar. Ko‘p yillik tajriba
shuni ko‘rsatadiki, zoologiya kursini o‘quvchilarning mustaqil kuzatish ishlari
bilan bog‘lab o‘qitishda hamma o‘quvchilarga bir xil kuzatish ishlari
topshirishdan ko‘ra ularning istagiga qarab ish topshirish yaxshi natija beradi.
Shuningdek, bir o‘quvchisini hamma kuzatish ishlariga jalb etish ham yaxshi
natija bermaydi. Bu ishning yuzaki bajarilishiga va o‘quvchilarning ortiqcha
band qilib qo‘yishga sababchi bo‘ladi. Shunday qilib, kuzatish ishlarini
o‘quvchilarga topshirishda faqat bitta yoki ikkita topshiriq bilan chegaralanib,
uning natijasini kuzatish kifoya qiladi.O‘quvchilar sinfda olgan nazariy
bilimlarini kuzatish bilan ayrim hayvonlarning hayot kechirish, ko‘yishi va
rivojlanishi haqida to‘liq tasavvurga ega bo‘ladilar. Masalan, ipak qurtini
kuzatish natijasida o‘quvchilar, lichinkaning tuxumdan chiqishi va u to‘rt marta

―uxlab‖ besh yoshga kirishi, pilla o‘rashi [ g‘umbakka aylanishi], nixoyat uni

undan ucha olmaydigan kapalak chiqishigacha kuzatib to‘liq tasavvurga ega
bo‘ladilar. Natijada o‘quvchilar ipak qurtining ko‘yishi va rivojlanishini
bilibgina qolmay, balki ularning hayoti uchun qanday muhit zarurligini, ularni
boqish va parvarish qilish haqida malakaga ega bo‘ladilar.Shuningdek ekinlarga
zarar yetkazuvchi hashorotlarninh hayot kechirishi, ko‘payishi va rivojlanishi
hamda zararini o‘quvchilar kuzatish orqali aniqlaydigan, hamda ularga qarshi

kurashish choralarini amaliy ravishda bajara oladigan malakaga ega bo‘ladilar.

Bu yoshlarni kelgusida qishloq xo‘jaligining biror tarmog‘ida ishlashga havas
o‘rgatish uchun zamin tayyorlaydi.O‘quvchilarning mustaqil tajriba [eksperiment] ishlar olib borish bilan ham fanga bo‘lgan qiziqishlari ortadi.