Biologiya o`qitish metodikasi” kafedrasi botanika (o`simliklar sistematikasi) fanidan

Chin po`kak (Fomes fomentarius) – afilloforanamolar qabilasiga mansub bo`lib, daraxtlarning tanasida (ayniqsa qayin, dub, yong`oq, tol kabi daraxtlarda ko`proq uchraydi) charmdek yoki yog`ochdek, qattiq ko`pincha taqaga o`xshagan mevatanalar hosil qiladi. Meva tanalarining pastki qismida vertikal naychalardan tashkil topgan gimenofor bor. Gimenofor naychalari yonlari bilan bir biriga birikkan, ichki yuzasi esa gimeniy bilan qoplangan bo`ladi. Bazidiosporalar bazidiyalardan otilib, naychalar bo`shlig`iga tushadi, u joydan pastga, tashqariga chiqadi va shamol bilan atrofga tarqaladi. Meva tanasi ko`p yillik, biroq gimeniy faqat bir yil yashaydi. Kelgusi yil bahorda eski naychalar ustida yangi qatlam hosil bo`ladi. Meva tanasining kesmadagi shu qatlamlar soniga qarab, uning yoshini aniqlash mumkin. Tabiatda o`n yillik va undan ham ko`proq mevatanalar uchraydi. Meva tananing yuza qismi tukli, silliq va xilma – xil rangda bo`lishi mumkin.
Shampinion zamburug’i (Agaricus bisporus) – Agarikanamolar qabilasiga mansub bo`lib, iste`mol qilinadigan zamburug`larga kiradi. Tabiatda ariq bo`ylarida to`qayzorlarda va tog`li nohiyalarda keng tarqalgan. Ushbu zamburug` hosil qilgan bazidiospora qalpoqchasi ostidagi gimeniylaridan uzilib substratga tushadi (turning nomi bisporus deb atalishiga sabab, bazidiyalarida 2 tadan bazidiospora hosil bo`ladi) va ulardan gaploid mitseliy o`sib chiqadi. Har xil sporalardan o`sib chiqqan ana shunday mitseliylarning 2 tasi o`zaro uchrashib qo`shiladi va mitseliylari dikariotik holga keladi. Dikariotik mitseliylari esa sharoit qulay bo`lgan hollarda mevatana hosil qiladi. Mevatanasi o`sishning boshlang`ich davrida yopiq, ya`ni yupqa parda bilan o`raglan bo`ladi. Mevatananing yopqich pardasi ikki xil bo`lishi mumkin. Ulardan biri oyoqcha asosidan boshlanib, qalpoqchani usti bo`ylab o`rab turadi va u umumiy yopqich deyiladi. Ikkinchi yopqich parda esa oyoqchaning tepa qismidan boshlanib, qalpoqchani usti bo`ylab o`raydi va u xususiy yopqich deb ataladi. Ba`zi qalpoqchali zamburug`larda umuman yopqich parda hosil bo`lmaydi(M: go`ng zamburug`larida).