«biologiya» kafеdrasi

3-variant.
Sitoplazmaning sovuqqa bo‘lgan chidamligiga saxarozaning tasirini o‘rganish uchun 10 ta probirka olib, ularning 9 tasiga saxarozaning 0,2 M dan1,0 molyargacha bo‘lgan eritmalarga solinadi. Bu eritmalarning hajmi 10 ml at eng bo‘lishi kerak. Birinchi probirkaga 10 ml distillangan suv solinadi. Probirkalar shtativga qo‘yilib, ularning har bittasiga tartib raqami yoziladi, so‘ngra esa, yana 10 ta toza yuvib quritilgan probirka olib, shtativdagi probirkalarning qarama-qarshisiga qo‘yiladi va ularga ham tartib raqami yoziladi. So‘ngra birinchi qatordagi probirkalardan 5ml dan eritma olib, ikkinchi qatordagi probirkalarga qo‘yiladi.
Shu usulda tayyorlab, probirkalarga quyilgan eritmalarga 2 tadan qizilpiyozning epidermisidan tushiriladi. Birinchi qatordagi probirkalar o‘z o‘rnida qoldiriladi, ikkinchi qatordagi probirkalar esa, sovutuvchi aralashmaga tushiriladi. Sovutuvchi aralashmaga tushirilgan probirkalar 20-25 daqiqdan keyin muzlay boshlaydilar. Probirkalarda muz hosil bo‘lishi bilan ular muzlatgichdan olinib, xona haroratidagi suvga tushiriladi. Malum vaqt o‘tishi bilan muzlar eriy boshlaydi, natijada muzlagan hujayralardagi bo‘yoq moddasi (pigment) eritmaga chiqib uni bo‘yaydi.
Endi xar bir proborkadagi piyoz epidermisini olib buyum oynasi ustiga qo‘yiladi, 1-2 tomchi osh tuzining 10% li eritmasidan tomiziladi va qoplag‘ich oynasi bilan berkitilib, mikroskop ostida ko‘riladi. O‘lik hujayralar rangsizlanadi. Ular plazmolizga uchramaydi. Mikroskop ostida o‘lik va tirik hujayralarni sanab chiqish mumkin. Olingan malumotlar jadvalga yozib olinadi.
O‘simlik to‘qimalarining muzlashiga saxarozaning himoya ta’siri.
1-jadval

O‘simlik	Hujayra holati		Tirik hujayralar soni
			0,3	0,4	0,5	0,6	0,7	0,8	0,9	1
	muzlagan
	muzlamagan

Tajriba natijalari asosida, saxarozaning -20⁰ C haroratda hujayra muzlashiga bo‘lgan tasiri haqida hulosa qilinadi.