Biologiya” kafedrasi odam anatimiyasi fanidan amaliy mashg’ulotlarini bajarish uchun uslubiy ko‘rsatma bilim sohasi

ko‘krak qafasi suyaklari
Ko‘krak umurtqalari 12 juft qovurg’alar bilan birgalikda ko‘krak qafasini xosil qiladi. Ko‘krak qafasida tepa va pastki teshiklar bo‘lib,tepa teshik kichikroq, oldindan to‘sh suyagi dastasi, ikki yondan 1-qovurg’a va orqa tomondan 1- ko‘krak umurtqa bilan chegaralanadi, bu teshik orqali kekirdak. qizilo‘ngach, qon tomirlar va nervlar o‘tadi. Pastki teshik kattaroq bo‘lib, uni orqadan 12 ko‘krak umurtqasi ikki yonidan 12 juft qovurg’a va oldindan to‘sh suyagining o‘sig’i chegaralab turadi. Bu teshik qorin bo‘shlig’idan diafragma orqali ajralib turadi.
To‘sh suyagi(sternum)-3ta qism: dasta, tana, xanjarsimon o‘siqdan iborat bo‘ladi. Dastaning ikki yonboshidagi juft o‘ymalar o‘mrov suyagining to‘sh suyagiga qaragan uchi va 1-qovurg’a tog’ayi bilan qo‘shilish uchun xizmat qiladi. Dasta bilan tanasi oralig’ida 2-7 qovurg’a tog’aylari uchun o‘yma bor.
Qovurg’alar(costae)-12 juft ingichka yoylardan iborat bo‘lib,orqa tomondan ko‘krak umurtqalari tanasiga yopishib turadi. Qovurg’aning orqa qismi suyak va oldingi qisim tog’aydan tuzilgan.Yuqoridagi 1-7 qovurg’alar bevosita to‘sh suyagiga birikadi va chin qovurg’alar deyiladi. 8-9-10-qovurg’alar o‘zidan yuqorigi qovurg’a tog’ayiga tutashadi va yolg’on qovurg’alar deyiladi, 11-12-qovurg’alar qorin muskullari orasida erkin joylashganligi uchun etim qovurg’alar deyiladi. Qovurg’alarning oldingi, orqa va tana qismlari bor. Qovurg’alarning uzunligi 1-qovurg’adan 7-qovurg’agacha ortib borib, 8-qovurg’adan oxirgi qovurg’agacha qisqarib kamayadi
Odamning gavda skeleti ikki qismdan iborat:umurtqa pog`onasi va ko‘krak qafasi.Umurtqa pog`onasi(columna vertebralis) 33-34 umurtqaning birikishidan xosil bo‘lib, bo‘yin umurtqalari-7ta, ko‘krak umurtqalari-12ta, bel umurtqalari-5ta, dumg`aza umurtqalari-5ta, dum umurtqalari-4-5ta suyaklarning birikishidan xosil bo‘lgan.umurtqa pog`onasining uzunligi erkaklarda 73-75sm, ayollarda 69-71 sm bo‘ladi.Umurtqa pog`onasi organizmning tayanchi bo‘libgina qolmay, balki umurtqa kanalida joylashgan orqa miyani muhofaza qiladi va gavda bilan kalla xarakatida faol qatnashadi.
Har qaysi umurtqada tayanch vazifasini bajaradigan tana va ravog`i bo‘ladi,umurtqa ravog`i tanaga ikkita oyoqchasi orqali birlashib,umurtqa teshigini xosil qiladi,barcha umurtqa teshiklari birga qo‘shilib, umurtqa kanalini hosil qiladi, orqa miya ana shu kanalda joylashadi.Umurtqa ravog`ining o‘rta qismida orqa tomonga bitta o‘tkir qirrali o‘siq, ikkala yonbosh qismida bittadan ko‘ndalang o‘siq joylashgan.Umurtqa tanasi bilan bo‘g`im o‘siqlarining o‘rta qismida yuqorigi va pastki o‘ymalar joylashgan. Umurtqa pog`onasida yuqoridagi umurtqaning pastki o‘ymasi pastki umurtqaning yuqori o‘ymasi bilan birlashib, xar tarafda bittadan umurtqa oraliq teshigini xosil qiladi.Bu teshiklar orqali orqa miya nervlari va qon tomirlari o‘tadi.