Biologiya hayot haqidagi fan

Ko’rgazmali qurollar:  «Biologiya» darsligi,  «Biologiya fanidan o’quv uslubiy qo’llanma»Fanga oid 

ko’rgazmali qurollar va rasmlar

, doska bo’r, daftar. 

Darsning borishi: 

Tashkiliy qism: O’qituvchining salomlashishi, jurnalga yo’qlama qilishi,sinf o’quvchilarini darsga jalb 

qilib, ishchi  muhitini yaratish. 

Uy vazifasining bayoni:______________________________________________________________ 

__________________________________________________________________________________ 

Yangi mavzuning bayoni:

 

Siz avvalgi sinfl arda o‘simlik va hayvonlar sistematikasi bilan tanishgansiz. 

Sistematikada eng kichik birlik tur ekanligi, tur binar nomenkulaturaga binoan, qo‘shaloq nom bilan 

nomlanishidan xabardorsiz. Masalan, Gossypium Hirzitium g‘o‘za turi bo‘lib, muayyan belgi-

xususiyatlarga egaligini bilasiz. Insoniyatni qiziqtirib kelayotgan turlar tabiatda qanday yo‘nalishlarda 

paydo bo‘lgan va rivojlangan degan masalalar sizni ham qiziqtirishi tabiiy. Biologiya fanining 

rivojlanishida juda ko‘p olimlar o‘zlarining tadqiqotlari bilan bu muammoni hal etishga harakat qilgan. 

Keyingi paragrafl arda mazkur olimlarning ilmiy izlanishlari natijalari bilan tanishasiz. Organik olamning 

rivojlanishi yuzasidan olib borilgan tadqiqotlarning barchasi biologiya fanining rivojlanishiga qo‘shilgan 

hissa ekanligi nuqtayi nazaridan o‘rganiladi. Organik olam juda uzoq muddat davomida tarixiy 

rivojlangan. Paleontologik qazilma qoldiqlarni o‘rganish va hozirda mavjud organizmlarning tuzilishi 

---

www.sadikov.uz @sadikov_uz  

Mazkur dars ishlanmalar to’plamidan faqat namuna sifatida foydalansa bo’ladi!

 

 

bilan taqqoslash orqali shunday xulosalar chiqarilgan. Shuni qayd etish kerakki, organik olam 

evolutsiyasi haqidagi fi krlar ko‘plab biolog olimlarning tadqiqotlari natijasida olingan xulosa sanaladi. 

Tur deganda morfologik, fi ziologik, etologik, genetik, biokimyoviy xossalari bilan o‘xshash, erkin 

chatishib nasl beradigan, ma’lum yashash sharoitiga moslashgan hamda tabiatda o‘z arealiga ega bo‘lgan 

organizmlardan iborat populatsiyalar yig‘indisi tushuniladi. Populatsiya shu turning boshqa 

populatsiyalaridan ayrim belgi va xossalari bilan farq qiladigan, nisbatan alohidalashgan tizimdir. Har bir 

tur tabiatda ma’lum maydonni ishg‘ol qiladi va bu maydon turning areali deyiladi. Odatda 

turning areali katta maydondan iborat bo‘ladi. Shu sababli tur arealining turli qismlarida yashash muhiti 

turlicha bo‘ladi. Mustaxkamlash: 

1. Tur deganda nima tushuniladi? 

2. Tur tushunchasini birinchi bo‘lib fanga kiritgan olim haqida ma’lumot bering. 

3. Dastlab olimlar tur haqida qanday fi krlar bildirgan? 

4. Tur mezonlari nima? 

V. Baholash  Faol  qatnashgan  faol  qatnashgan  o’quvchilar  baholanadi.