Biologiya 9-sinf

2. Ribosoma va Golji majmuasining tuzilishi va vazifasini tushuntiring. 
Ribosomalar erkin yoki endoplazmatik to'rning tashqi yuzasiga birikkan holda joylashishi mumkin. 
Ribosomalar, deyarli barcha hujayralar: prokariot va eukariotlarda uchraydi. Ribosomalar diametri 15,0-35,0 
nm (1 nm=10-
9 metr) bo'lgan ikki, ya’ni katta va kichik bo'lakchalardan iborat yassi tanachalardan tashkil
topgan. Ribosomalarda taxminan teng miqdorda oqsil va nuklein kislotalar mavjud. Ribosoma RNKsi 
yadrodagi DNK molekulasi yordamida hosil bo'ladi. Ribosoma yadrodagi yadrochadan sintezlanadi va 
sitoplazmaga chiqariladi. Ribosoma hujayrada oqsil sintezini amalga oshiruvchi organoid bo'lib, 
membranasiz organoidlar qatoriga kiradi. Ribosomalarning asosiy vazifasi oqsil sintezlashdir. Oqsil sintezi 
murakkab jarayon bo'lib, uni faqat bitta ribosoma emas, balki bir necha o'nlab ribosomalar amalga oshiradi. 
Ularni poliribosomalar deb ataladi. Golji majmuasi. Birinchi mara nerv hujayralari tarkibidan topilgan. 
Hayvonlarning ko'p hujayralarida yadro atrofida joylash gan murakkab to'r shaklida bo'ladi. O'simliklar va 
sodda hayvon lar hujayralarida o'roqsimon yoki tayoqchasimon ayrim tanacha lardan iborat. Elektron 
mikroskopda tekshirilganda golji majmuasi membranalar bilan chegaralangan va to'p-to'p (5-10 tadan) bo'lib 
joylashgan yassilangan bo'shliqlar, yirik vakuolalar va mayda pu fakchalardan tuzilganligi aniqlangan. 

---

Uning membranalari silliq tuzilgan. Golji majmuasi ko'pgina muhim funksiyalarni bajaradi. Endo plazmatik 
to'r membranalarida hosil bo'lgan oqsillar, polisaxaridlar, yog'lar golji majmuasiga tashiladi. Uning ichida bu 
birikmalar o'zgarishga uchraydi va aj
га
Iishga tayyor shira sifatida o'raIib, kerakli joylarga uzatiladi yoki 
hujayraning hayot faoliyati uchun foydalaniladi. Golji majmuasi faoliyati tufayli plazmatik membrane 
yangilanibturadi va o'sib boradi.