Biologiya 5 new indd

Dorivor qoqio‘t
Tashqi tuzilishi
2-amaliy mashg‘ulot. O‘simliklar bargidan gerbariy
2-amaliy mashg‘ulot. O‘simliklar bargidan gerbariy
tayyorlash.
tayyorlash.
Kerakli jihozlar.
10 xil o‘simlik barglari, oq qog‘oz, skotch, 
gazeta, faner bo‘laklari.
Ishni bajarish tartibi.
1. Maktab yoki uyingiz atrofidagi 10 xil o‘simlik bargidan na-
muna oling.
2. Quruq latta bilan changini arting.
3. Gazeta yoki qog‘oz orasiga bargni tekis qilib joylashtiring.
http://eduportal.uz

---

40
4. Har bir bargni gazeta orasiga olib, tayyorlangan namunalarni 
bir-birining ustiga taxlang.
5. Namunalar tekis qurishi uchun ularni ikkita faner orasiga 
joylashtiring.
6. Namunalar mog‘orlab qolmasligi uchun ustidagi gazetalarni 
har kuni almashtiring.
7. Barglari qurib qotgach, oq qog‘ozga skotch yordamida yo-
pishtiring.
8. Ota-onangiz yoki o‘qituvchingiz yordamida quritilgan barg 
qaysi o‘simlikka tegishli ekanligi va namuna olingan sanasini 
barg tagiga yozib qo‘ying. 
9-§ Tuban o‘simliklar
Suvo‘tlar 
tuban o‘simlik bo‘lib, tanasi organlarga bo‘linmagan-
ligi sababli, 
qattana yoki tallom
(organlarga bo‘linmagan tana) 
deb ataladi. 
Barcha suvo‘tlar 
xromatofor
ga ega. Xromatoforda pigment 
joylashgan bo‘ladi. Suvo‘tlar tarkibidagi pigment (rang beruvchi 
modda) turiga ko‘ra qizil, yashil, qo‘ng‘ir suvo‘tlarga bo‘linadi. 
Bir hujayrali suvo‘tlarga xlorella va xlamidomonada; ko‘p hujayrali 
suvo‘tlarga ulotriks, spirogira, porfira, laminariya misol bo‘ladi. 
Xlorella
– sharsimon yashil suvo‘t 
(29-rasm). Kosachasimon xromatofori-
da yashil xlorofill pigmenti joylashgan. 
Yorug‘lik ta’sirida xromatoforda organik 
moddalarni sintezlab avtotrof oziqlanadi. 
Suvni kislorodga boyitadi. Oqsilga boy 
bo‘lganligi sababli chorva mollari uchun 
ozuqa sifatida ishlatiladi.