Biologiya 5 new indd

64-rasm. 
Asalarining hayot sikli: 1– tuxum qo‘yayotgan urg‘ochi 
asalari; 2– tuxum; 3– asalari suti bilan oziqlantirilayotgan lichinka; 
4– gul changi va asal bilan oziqlanayotgan lichinka; 5– g‘umbak; 
6– rivojlangan g‘umbak; 7– yosh asalari.
7
6
5
4
3
2
1
http://eduportal.uz

---

70
7. Asalari haqidagi matnni o‘qib chiqing va ikkita savol tuzing.
To‘liq o‘zgarish bilan rivojlanuvchi hasharotlarga asalari, pashsha, 
qo‘ng‘iz va kapalak kiradi. Ularning rivojlanish ketma-ketligi quyida-
gicha: tuxum
→
lichinka
→
g‘umbak
→
voyaga yetgan hasharot.
Urg‘ochi asalari mumdan yasalgan katakchalarga tuxumini qo‘yadi 
(64-rasm). Tuxumdan lichinka rivojlanadi. Ishchi asalarilar dastlab li-
chinkani asalari suti bilan boqadi, keyinchalik gul changi va asal bilan 
oziqlantiradi. G‘umbaklik davrini o‘tab bo‘lgach, undan yangi hasharot 
rivojlanib chiqadi. 
8. O‘rganganlaringiz asosida kapalak, chumoli va chigirtkaning 
hayoti to‘g‘risida referat yozing.
14-§. Umurtqali hayvonlar
Umurtqali hayvonlarga baliqlar, suvda hamda quruqlikda yashov-
chilar, sudralib yuruvchilar, qushlar va sut emizuvchilar sinflari ki-
radi.
Baliqlar sinfi
tanasi suyri shaklida, shilimshiq bilan qoplangan 
bo‘ladi. Suv muhitida yashashga moslashgan (65-rasm). Jabrasi 
yordamida nafas oladi. Qon aylanish sistemasi yopiq, bitta doira-
dan iborat, yuragi 2 kamerali. Yuragida venoz qon oqadi. Sovuq-
qonli hayvon, ya’ni tana harorati tashqi muhitga bog‘liq. Tashqi 
muhit harorati ortsa, baliqlar harakati tezlashadi, harorat pasaysa, 
ularning harakati sustlashadi. 
 
a b 
c
65-rasm. 
Baliqlar sinfi: a–zog‘ora baliq, b–qilquyruq, c–manta.
http://eduportal.uz

---

71