|
tarmog‘i yordamida uzatilishi
57
Yulduz-shinali topologiyada (star-bus) shina va passiv yulduzlar kombinatsiyasi
ishlatiladi. Bunda konsentratorga alohida kompyuterlar ham va butun shinali segmentlar
ham ulanadilar, ya’ni tarmoqdаgi barcha kompyuterlar kiritilgan fizik topologiya
amalga oshiriladi. Bu topologiyada bir nechta konsentratorlar ham ishlatilishi mumkin,
ular bir biroviga ulanib magistrali, tayanchli deb nomlangan shinani tashkil qiladi.
Konsentratorlarning har biriga alohida kompyuterli yoki shinali segmentlar ulanadi.
Shunday qilib, foydalanuvchi o‘ziga qulay qilib shinali va yulduzli topologiyalarni
avzalliklarini kombinatsiya qilish imkoniyatlaridan foydalaniladi, shuningdek tarmoqga
ulangan kompyuterlar sonini oson o‘zgartiradi.
Yulduz-shinali topologiyada (star-bus) shina va passiv yulduzlar kombinatsiyasi
58
Yulduz-halqali topologiya holatida kompyuterlarni o‘zi birlashmaydi, balki maxsus
konsentratorlar, ularga o‘z navbatida, yulduz shaklli ikkitali aloqa liniyalari yordamida
kompyuterlar ulanadi. Haqiqatda, tarmoqning hamma kompyuterlari berk halqaga
ulanadi, chunki konsentratorlar ichidagi barcha aloqa liniyalari berk konturni tashkil
qiladi. Bu topologiya yulduzli va halqali topologiyani ustunligini kombinatsiyalashga
imkon yaratadi.
Masalan, konsentratorlar barcha ulanadigan nuqtalarni bir joyga yig‘ishga imkon
yaratadi.
Tarmoq topologiyasi kompyuterlarni faqat fizikaviy joylanishlarini ifodalamasdan,
lekin undan muhimrog‘i, ular orasidagi aloqalar xarakteri, tarmoq bo‘yicha signallarning
tarqalganish xususiyatlari ifodalaydi. Huddi shu aloqalar xarakteri tarmoqning buzi-lishiga
mustaxkamlik darajasini belgilaydi, tarmoqdаgi apparatlar-ning kerakli murakkabligini,
almashuv boshqarish usulini eng to‘g‘ri keladiganini, uzatish muxitining mumkin
turlarining (aloqa kanallari), tarmoqning mumkin bo‘ladigan o‘lchamlari (aloqa liniyalar
uzunligi va abonentlar soni), elektr muvofiqlashtirishni kerakligi va h.k. tarmoq bilan
birlаshgаn kompyuterlarni fizik joylanishi topologiyani tanlashda, umuman olganda,
ta’siri kam har qaysi kompyuterlarni, ular qanday joylashganidan qa’tiy nazar, har qanday
oldindan tanlangan topologiya yordamida har doim ulash mumkin.
Yulduz-shinali topologiyada (star-bus) shina va passiv yulduzlar
kombinatsiyasi hub yordamida uzatilishi
59
Agar ulanadigan kompyuterlarni doirani konturi bo‘yicha joylashgan bo‘lsa, ular yulduz
yoki shina bo‘lib bеmаlоl ulanishi mumkin. Agar kompyuterlar qandaydir markaz atrofida
joylansa, ular bir birovi bilan shinali yoki halqali bo‘lib ulanishi mumkin. Kompterlar bir
chiziq bo‘yicha joylashgan bo‘lsalar, ular yulduz yoki halqa bo‘lib ulanishi mumkin.
Boshqa gap, buning uchun kabelning kerakli yig‘indisi uzunligi qancha bo‘lishidir.
Adabiyotda tarmoq topologiyalari to‘g‘risida gap ketsa, tarmoq arxitekturasining har
xil darajalariga tegishli to‘rt mutloqo har xil tushunchalar o‘ylash mumkin.
Fizikkaviy topologiya (ya’ni kompyuterlarni joylanish sxemasi va kabellarni yotqizilishi).
Bu ma’noda, masalan, passiv yulduz aktiv yulduzdan hech qanday farq qilmaydi, shu
tufayli uni ko‘pincha oddiy “yulduz” deb ataladi.
• Mantiq topologiyasi (ya’ni, aloqalar tuzilishi, signallarni tarmoq bo‘yicha
tarqalganish xarakteri). Bu eng to‘g‘ri topologiyani ifodalash bo‘lsa kerak.
• Almashuvni boshqarish topologiyasi (ya’ni, har bir kompyuterlar orasidagi tarmoqni
o‘rab olish huquqini uzatish prinsip iva ketma-ketligi).
• axboratviy topologiya (ya’ni, tarmoqdа uzatilayotgan axborot oqimining yo‘nаlishi).
Masalan, fizikaviy va mantiqli topologiyasi bilan “shina” boshqarish usuli sifatida
tarmoqni o‘rab olish huquqi uzatish estafetasi (ya’ni, bu ma’noda halqa bo‘lishi) va bir
vaqtda bita ajratilgan kompyuter orqali barcha axborotni uzatishdir (Bu ma’noda yulduz
bo‘lish). Mаntiqli “shina” topologiyali tarmoq “yulduz” passiv fizikli topologiyasiga ega
yoki “daraxt” (passiv) bo‘lishi mumkin.
Har qaysi fizik topologiyali, mantiq topologiyali, almashuv boshqaradigan topologiyali
tarmoq axborotli topologiya mа’nоsidа yulduzli deb hisoblasa bo‘ladi, agar u yagona
server va bir nechta kliyentlar asosida qurilgan bo‘lib, faqat shu server bilan mulog‘otda
bo‘lsa. Bu holatda barcha mulohozalar markazning nosozliklari tarmoqni buzilishiga
mustahkamligi past bo‘lishiga to‘g‘ri keladi. (ya’ni serverni).
Xuddi shunga o‘xshab har qanday tarmoq axborotli ma’noda shina deb atalishi
mumkin, agar u bir vaqtda server ham, kliyent ham bo‘lib kompyuterlardan tuzilgan
bo‘lsa, har bir boshqa shina holatida ham, bunday tarmoq alohida kompyuterlarning
nosozliklariga kam sezgirli bo‘ladi.
Kabel bo‘lmagan tizimlarda sharoit boshqacha. Ularning asosiy ustunligi shundaki,
hech qanday simlarni o‘tqazish kerak bo‘lmaydi (devorlarda teshiklar qilish kerak emas,
quvurlarda va talablarda kabelni o‘tqazish kerak emas, uni falshpollar tagida o‘tqazish,
osilgan potoloklar ustida yoki ventiliyatsiyali shaxtalarda kabel nosozliklarni qidirish
va tuzatish kerak emas). Yana shunga o‘xshab tarmoq kompyuterlarini xona va bino
chegarasida joyini o‘zgartirish oson, chunki ular hech narsaga bog‘langan emas.
60
Do'stlaringiz bilan baham: |
