Biologiya 17 14-04-2022. indd

urug’don 
deyilib, 
unda spermotozoidlar rivojlanadi. 
Urg’ochi jinsiy bez esa 
tuxumdon 
deyiladi. Tuxumdonda tuxum hujayra yetiladi. Urg’ochi 
va erkak gametalar bitta organizmda hosil bo’ladigan hayvonlar 
germofroditlar
deyila-
di.
Suvo’tlari va zamburug’larda jinsiy hujayralar gametangiylarda shakllanadi. Sporali 
o’simliklarda spermotozoidlar an-
teridiylarda, tuxum hujayra esa arx-
egoniylarda rivojlanadi.
Gametogenez jarayonida bosh-
lang’ich jinsiy hujayralar mitoz va 
meyoz usullarda bo’linib shakllan-
ib yetuk gametalar rivojlanadi. 
Gulli o‘simliklarda gameta-
genez.
Gulli o’simliklarda jinsiy 
hujayralar– changchining chang-
donida, urug‘chining urug‘kur-
tagida yetiladi. Chang xaltasidagi
boshlang’ich erkak jinsiy hujayra
urg’ochilik hujayrasiga nisbatan 
o’lchami kichikroq bo’lgani uchun
mikrosporotsit hujayra deyiladi.Mikrosporotsit diploid naborli bo’lib, meyoz yo‘li bilan 
bo‘linib, 4 ta mikrosporani hosil qiladi. So‘ng har bir mikrospora mitoz yo‘li bilan bo‘linib 
ikkita: yirik vegetativ va mayda generativ hujayralarga ega chang donasiga aylanadi. Gen-
erativ hujayra yana mitoz usulida ikkiga bo‘linib ikkita spermiyni hosil qiladi 
Tugunchaning urug‘kurtagidagi diploid to‘plamli megasporotsit( mikrosporasitga nis-
batan yirikroq bo’lgani uchun shunday nomlanadi) hujayra meyoz bo‘linishdan so‘ng 3 ta 
mayda, 1 ta yirik hujayra – megasporani hosil qiladi. Mayda hujayralar tezda nobud bo‘la-
di. Megaspora 3 marotaba mitoz yo‘li bilan bo‘linadi va sakkiz yadroli murtak xaltasini ho-
sil qiladi. Murtak xaltaning bir qutbida uchta, ikkinchi qutbida ham uchta, markazida esa 
ikkita hujayraning o‘zaro qo‘shilishidan hosil bo‘lgan markaziy hujayra joylashadi. Murtak 
xaltasining mikropile tomonidagi uchta hujayrasining o‘rtadagi yirikrog‘i tuxum hujayra 
hisoblanadi 

---

86
Biologiya 10