Biologiya 17 14-04-2022. indd



Download 33,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet124/143
Sana04.11.2022
Hajmi33,86 Mb.
#860543
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   143
Bog'liq
10 sinf

XULOSA CHIQARAMIZ:
Demak, populyatsiya turning tuzilish va evolutsiyaning boshlang‘ich birligi 
hisoblanadi. Populyatsiya genofondining o‘zgarishiga sababchi bo’ladigan: 
mutatsiya, 
genlar dreyfi , populyatsiya to’lqini, alohidalanish, tabiiy tanlanish kabi 
jarayonlarini
kiritish mumkin.
YANGI BILIMLARNI QO‘LLAYMIZ
Yangi bilimlarni qo‘llang.
Bilish va tushunish
1.
Populatsiya deb nimaga aytiladi?
2. Populatsiya to‘lqini nima? 
3.
Organizmlarda alohidalanish xillarini aytib bering. 
4. Populyatsiyaning areal hajmi nimaga bog’liq.
Qo‘llash
1. Alohidalanishning qanday turlarini bilasiz?
Tahlil
1. 
Nima uchun populyatsiya evolyutsiyaning boshlang’ich birligi hisoblanadi? 
Fikringizni izohlang.
Sintez (yaratish)
1. Populyatsiya to’lqini va genlar dreyfi ning umumiy jihatlari nimalardan iborat? 
Baholash
1. Populyatsiya to’lqinining ekosistemadagi ahamiyat nimalardan iboratligini 
ustozingizga izohlab bering? Fikringizni asoslang.
7.2 AMALIY MASHG‘ULOT. 
POPULYATSIYALARNING DEMOGRAFIK KO‘RSAT-
KICHLARINI XARDI-VAYNBERG QONUNI ASOSIDA O‘RGANISH
Mavzu:
Populyatsiyalarning demografi k ko‘rsatkichlarini Xardi-Vaynberg qonuni 
asosida o‘rganish.
Maqsad
: populyatsiyalarning demografi k ko‘rsatkichlarini Xardi-Vaynberg 
qonuni asosida masalalar yechish orqali o‘rganish.
Evolyutsion jarayonlarning dastlabki bosqichlari populyatsiyalarda irsiyat 
qonuniyatlari asosida boradi. Populyatsiyaning genetik strukturasini o’rganish 
genotipik tarkibini aniqlash bilan bog’liq. Bunday topshiriqlarda genotiplar va 
allellarning chastotalari aniqlanadi, ular % da ifodalanadi. Bu qonuniyat ikki 
tadqiqotchi: matematik G. Xardi va shifokor V. Vaynberg.tomonidan mustaqil 
ravishda aniqlangan. Tabiatdagi barcha populyatsiyalar xilma-xil mutatsiyalarga ega 


171
Biologiya 10
bo`lib, genotip jihatdan geterogen hisoblanadi. Agar populyatsiyaga tashqi muhitdan 
biror ta’sir bo`lmasa, undagi genetik geterogenlik kelgusi bo`g`inlarda o`zgarishsiz, 
ma’lum muvozanatda saqlanadi. 
AA va aa genotiplarining nisbati bir xil bo’lgan ma’lum bir populyatsiyada
deylik, A genlarining chastotasi (dominant) p bilan, a genining chastotasi 
(retsessiv) q bilan belgilanadi.


р(А)
q(а)
р(А)
p² (AA)
pq (Aa)
q(а)
pq (Aa)
q² (aa)
p² (AA) + 2 pq (Aa) + q² (aa) = 1
p + q = 1
Populyatsiyadagi genlar chastotasining yig’indisi p + q = 1 ga teng, shuning uchun 
tenglamani quyidagicha ifodalash mumkin: p² + 2 pq + q² = 1.
Xardi—Vaynberg ilgari surgan mazkur formula hozirgi vaqtda 
Xardi 
— 
Vaynberg 
qonuni 
deb ataladi. Hardi-Vaynberg qonunini quyidagicha shakllantirish mumkin:
“Barqaror populyatsiyada genlar va genotiplarning allel chastotalarining 
avloddan-avlodga nisbati doimiy qiymat bo’lib, quyidagi tenglamaga to’g’ri keladi: 
p2 + 2pq + q2 = 1.
bu erda p2 - dominant allel uchun homozigotlarning nisbati; p - bu allelning 
chastotasi; q2 - muqobil allel uchun homozigotlarning nisbati; q - mos keladigan 
allelning chastotasi; 2pq - geterozigotalarning nisbati.
Hardi-Vaynberg qonuni tibbiy genetik tadqiqotlarda, shuningdek, tabiatdagi 
populyatsiyalarda, chorvachilikda va seleksiyada genlar, genotiplar va fenotiplarning 
chastotasini aniqlashda amaliy ahamiyatga ega.

Download 33,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish