Biologiya 17 14-04-2022. indd

Yangi bilimlarni qo‘llang.
Bilish va tushunish.
1. Replikatsiya, transkripsiya so‘zlarining ma’nosini tushuntirib bering.
2. DNKdan RNKning sintezlanish mexanizmini izohlang.
3. Genetik kod xususiyatlari nimalardan iborat?
4. Matritsali sintez nima?
5. Oqsil sintezida ribosomalar qanday funksiyalarni bajaradi?
Qo‘llash. 
Nima uchun translyatsiya vaqtida oqsil tarkibiga aminokislotalar tasodi�iy 
emas, balki faqat mRNK tripletlari tomonidan kodlangan va shu tripletlar ketma-ketl-
igiga qat’iy rioya qilingan holda kiritiladi? Hujayradagi oqsil sintezida qancha turdagi 
tRNK ishtirok etadi?
Tahlil. 
GTCATGGATAGTCCTAAT nukleotidlar ketma- ketligidan iborat DNK moleku-
lasi asosida sintezlangan i-RNK molekulasidagi nukleotidlar ketma – ketligini va 
oqsildagi aminokislaotalar sonini aniqlang.
Sintez. 
Genetik kod jadvalidan foydalanib oqsil biosintezi jarayonidagi irsiy axborot-
dan foydalanish sxemasini tuzing va quyidagi jadvalda ifoda eting .
DNK
(kodonlar)
1-zanjir TGT TAT GAA GAT SST SGT GTT SSA GGA
2-zanjir
i-RNK 
(kodonlar)
t-RNK
(antikodonlar)
t-RNK
(antikodonlar)
Aminokislotalar
Baholash. 
1. Oqsilning massasi 36000 g/molga teng bo`lsa, shu oqsilga mos i-RNKdagi va DNK-
dagi nukleotidlar sonini aniqlang.
2. 450 nukleotid juftligidan iborat DNK bo`lagi asosida sintezlangan i-RNK dagi nuk-
leotidlar sonini va oqsildagi aminokislaotalar sonini hamda oqsilning massasini aniqlang.

---

66
Biologiya 10
2.11 AMALIY MASHG‘ULOT. 
OQSIL BIOSINTEZI JARAYONINI MODELLASHTIRISH
Maqsad: 
Oqsil biosintezi jarayonini modellashtirish asosida tushinish va amalda ba-
jarib ko‘rish.
Oqsil biosintezi transkripsiya va translyatsiya jarayonlaridan iborat. Yadroda RNK-po-
limeraza fermenti yordamida DNKdan i-RNK sintezlanadi, Bu jarayon transkripsiya dey-
iladi. Yangi sintezlangan i-RNK yadro poralaridan chiqib, sitoplazmadagi ribosoma bilan 
birikadi. Ma’lumotlarni nukleotidlar tilidan aminokislotalar tiliga o‘girilishi