Biologik kimyo

Pre-rRNK ning protsessingi. Pre-rRNK rRNK ning transkriptoni joylashgan yadrochada hosil bo`ladi. Protsessing natijasida pre-rRNKning yarmidan sal ko`prog`i qoladi. rRNK bir qism nukleotid asoslari metillanishi natijasida modifikatsiyaga uchraydi. Yetilgan rRNK sitoplazmadan kelgan ribosoma oqsillari bilan yadroda ribosomaning kichik va katta subbirliklarini hosil qiladi.


Pre-tRNK ning protsessingi. Pre-tRNK xromosoma DNK sining turli joylarida hosil bo`ladi va yetilgan tRNK ga nisbatan taxminan 40 tacha ko`p nukleotid tutadi. Protsessingda ribonukleazalar yordamida tRNK dan ortiqcha nukleotidlar olib tashlanadi so`ngra tRNK asoslarining metillanishi amalga oshadi. Metillanish tRNK ning nukleazalar ishtirokida parchalanishdan saqlaydi. Oxirgi yetilgan tRNK maxsus uchta nukleotid (aktseptor zona) – SSA bilan maxsus RNK-polimeraza ishtirokida birikadi.


Yetilgan RNK larning yadrodan sitoplazmaga o`tishi. Prokariotlardan farqli o`laroq eukariotlarda yadro membranasi mavjud bo`lib, oqsil sintezi bo`ladigan joy – sitoplazma qismlariga tayyor RNKlar yetkaziladi. Hamma

168

yetilgan RNK lar yadrodan sitoplazmaga oqsillar bilan kompleks holatida o`tkaziladi va bu oqsillar RNK ni zararlanishdan himoya qiladi hamda tashilib o`tishini amalga oshiradi. mRNK o`ziga xos ―axborot tashuvchi‖ ma’nosini beradigan informofer oqsili bilan bog`lanadi. Bu oqsil bilan birga RNK aminokislotalardan oqsil sintezlanadigan yoki translyatsiya boradigan sitoplazma ribosomalariga yetkazilib beriladi.


Nazorat savollari

0. 
   Genetik axborot qanday usullarda ko`chiriladi.
   

0. 
   Replikatsiyaning qanday turlari farq qilinadi?
   

0. 
   Replikatsiya qanday mexanizm bo`yicha amalga oshadi?
   

0. 
   Transkripton nima?
   

0. 
   Intron va ekzonlar nima?
   

0. 
   Transkriptsiya uchun qanday sharoitlar bo`lishi kerak?
   

0. 
   Transkriptsiyaning mexanizmi qanday?
   

0. 
   RNK ning posttranskriptsion o`zgarishlari.
   

169

4.3. Oqsillar biosintezi - translyatsiya. Genetik kod va uning xossalari.