Biologik faol moddalar texnologiyasi

boshqarib
va 
yo‗naltirib
boradi.
Ferment substrat bilan o‗zaro ta‘sirlashib qisqa vaqt yashovchi 
ferment
-substrat kompleksini 
hosil qiladi
.
Reaksiya tugagandan so‗ng, ferment-substrat kompleksi mahsulot va fermentga parchalanib 
ketadi.
Reaksiya davomida ferment o‗zgarishsiz qoladi, reaksiya boshida qanday bo‗lsa reaksiya 
so‗ngida ham shunday qoladi va yangi substrat bilan ta‘sirlasha oladi. 
Fermentlarning ta‘sir etish mexanizmi
- aminokislota molekulalari orasida peptid bog‗ini hosil bo‗lishi. Ikki molekula aminokislota 
ferment faol markazida o‗zaro ta‘sirlashib, ular orasida peptid bog‗ hosil bo‗ladi. 
- yangi hosil bo‗lgan modda (dipeptid) ferment faol markazini tark etadi, chunki u o‗zining 
strukturasi bo‗yicha faol markazning strukturasiga mos kelmaydi. 
 
1.40-rasm. 
Fermentlarning 
ta‘sir etish 
mexanizmi 
Barcha katalizatorlar kabi, fermentlar ham to‗g‗ri va teskari reaksiyalarni tezlashtirib, 
jarayonning faollanish energiyasi pasaytirib berpadi.
Oqsil tabiatli bo‗lmagan katalizatorlardan farqli o‗laroq fermentlarni o‗ziga xos jihati shundaki 
ular yuqori spetsifikdir - oqsil bilan ba‘zi substralarni bog‗lanish konstantasi 10 mol/l ni tashkil etadi. 
Fermentning har bir molekulasi bir soniyada bir necha mingdan bir necha milliongacha 
reaksiyalarni amalga oshirishi mumkin. 
Masalan, buzoqchaning oshqozoni shilliq qavatidagi renin fermentining bir molekulasi 37°C da 
10 daqiqa ichida kazeinogenning 106 molekulasini chiritadi. 

---

96 
Bunda fermentlarning oqsil tabiatli bo‗lmagan katalizatorlar oldidagi samaradorligi bir necha 
barobar yuqoridir – fermentlar reaksiya tezligini bir necha million va milliard barobar oshirsa, oqsil 
tabiatli bo‗lmagan katalizatorlar bir necha yuz va ming marotabagacha oshiradi.