Biologik faol moddalar texnologiyasi

Biotexnologik bioob‘ektni takomillashtirish uchun qo‗yidagilardan foydalaniladi: 
• nasl orqali o‗tadigannasliy fenotip o‗zgarishlari;
• genotipning nasliy o‗zgarishlari. 
 
 
Xromosoma mutatsiyalari asosan uch turga bo‗linadi: 
1.
Xromosomalar sonini o‗zgarishi; 
2.
Genlar soning va ketma–ket joylashuvining o‗zgarishi (xromosomalarning qayta tuzilishi 
struktura o‗zgarishlariga olib keladi); 
3. Individual genlarning o‗zgarishi (gen ichidagi o‗zgarishlar) 
Mikroorganizmlar seleksiyasida oxirigi ikkita tur mutatsiyalari asosiy ahamiyatga egadir. 
Mutantlarning eng muhim hususiyatlaridan biri bu ularning reversiyasidir, ya‘ni boshlang‗ich 
fenotipga qaytish hususiyatidir (qayta mutatsiyalanish) 
Reversiya natijasida hosil bo‗lgan mutantlar revertantlar deb ataladi. 
MUTATSIYALAR TURI 
1.
Deletsiya/o‘chirilish
– xromosoma ma‘lum qismlarini yoki bir necha genlarni tushib qolishi; 
2.
Duplikatsiya 
– genlarni ikkilanishi; 
3. 
Amplifikatsiya
– alohida yoki bir gurux genlarini ko‗payishi; 
4. 
Transpozitsiya 
– xromosomadagi xromosama qismlarini yangi sohalarga joylashib olishi; 
5. 
Inversiya
– xromosomadagi genlar joylashuvi ketma-ketligini o‗zgarishi, bunda birn 
funksiyalarni yo‗qolib yangilarini yuzaga kelishi kuzatiladi; 
6. 
Letal mutatsiyalar
– bu genomning katta qismlarni egallab oluvchi mutatsiyalar turi bo‗lib, 
natijada organizm halok bo‗ladi.
7. Gen ichidagi mutatsiyalar:
- nuqtali
– bir gen chegarasidagi nukleotidlar ketma –ketligini o‗zgarishi (nuqtali mutatsiyalar 
natijasida oqsilda bir aminokislota o‗rniga boshqasi almashib qoladi yoki oqsil molekulasining 
tuzilishi o‗zgaradi, bu o‗z navbatida fermentfaolligini yo‗qlishiga olib keladi, agarda bu oqsil 
boshqaruvchi yoki repressor bo‗lsa, u holda produtsent tomonidan so‗nggi mahsulotni ishlab 
chiqarilishi oshadi) 
-