Biologik faol moddalar texnologiyasi

Barg o‗lchamlarini aniqlash:
Barg o‗lchamlari plastinkasining uzunligi va kengligi, hamda 
barg bandining diametri va uzunligi o‗lchov lineykasi yordamida aniqlanadi. Barg rangi ikki 
tomonlama quruq materialda kunduzgi yorug‗lik ostida, barg xidi bargni ezib kurish orqali, ta‘mi esa 
quruq bargning bir bo‗lagi yoki uning damlamasini ta‘tib ko‗rish orqali aniqlanadi (faqatgina zaxarli 
bo‗lmagan ob‘ektlardan). 
O‗TLAR (HERBAE) 
Farmatsevtik amaliyotda o‗tlar deb o‗tsimon o‗simliklarning er ustki qismlarini quritilgan va 
yangi uzilgan dorivor o‗simlik hom ashyosiga aytiladi. O‗tlar ko‗pincha gullash vaqtida, 
g‗unchalaganda yoki meva berganda terib olinadi. Ba‘zi o‗simliklarda faqatgina uchki qismlari, 
ba‘zilarida esa barcha er ustki qismi, ba‘zilarida esa er ustki qismi ildizlari bilan birga yig‗ib olinadi. 

---

124 
Tashqi belgilari:
Tashqi belgilarini aniqlashda poyasining, bargining, gullarining (mevalari) 
tuzilishiga e‘tibor beriladi. Bunda xom ashyo ko‗zdan kechiriladi yoki lupa yordamida tadqiqi etiladi 
(10X). Zarurat bo‗lganda xom ashyo namlantiriladi, bunda xom ashyo bir necha diqiqaga issiq suvga 
solib qo‗yiladi, so‗ng shisha plastinka yoki biron bir silliq yuza ustiga joylashtiriladi. Agarda o‗t 
maydalangan xolda bo‗lsa, namlash uchun poyasi, barglari va gullari terib olinadi. 
GULLAR (FLORES) 
Farmatsevtik amaliyotda gullar deb gul va to‗p gullarning alohida quritilgan dorivor o‗simlik 
xom ashyosining alohida qismlariga aytiladi. Gullar odatda gullash davrining boshida, ba‘zida esa 
g‗unchalash davrida tarib olinadi. 
Tashqi belgilari:
Xom ashyoda to‗p gulning turi va 
gullaganlik
(opushennost) darajasi 
aniqlanadi: shundan so‗ng xom ashyo namlanadi, bunda xom ashyo 1 daqiqaga issiq suvga bo‗ktirib 
qo‗yiladi, so‗ng qurollanmagan ko‗z bilan yoki lupa yordamida (10X) gul (yoki gul g‗unchaning) 
tuzilishi ko‗riladi. Gul buyum oynasiga joylashtiriladi va lupa ostida maxsus ignalar yordamida alohida 
qismlarga ajratiladi. Bunda asosan gul kosa qismiga e‘tibor beriladi oddiy (kosachasimon yoki 
tojsimon) yoki juftligi, kosachasining va gultojining tuzilishiga qaraladi (to‗g‗ri aktinomorf yoki 
noto‗g‗ri zigomorf), shu bilan birga kosa barglarining soni va shakliga (kosachalarining tishiga), 
gulbarglarining soni va shakliga (yoki gultojining tishchalariga), changchi soni va tuzilishiga, 
urug‗chilar soni va shonalar tuzilishining o‗ziga xosligiga e‘tibor beriladi.
O‗lchamlar 
– gul diametri (g‗unchasi) o‗lchov lineykasi yoki millimetr qog‗ozi yordamida 
namlantirilgan materialda o‗lchanadi. Xom ashyo rangi kun yorug‗ligi ostida aniqlanadi, xidi ezib 
ko‗rish orqali aniqlanib, ta‘mi esa bir bo‗lak xom ashyoni ta‘tib ko‗rish yoki uning damlamasini ta‘mi 
orqali aniqlanadi (faqatgina zaxarli bo‗lmagan ob‘ektlardan).