Biologik faol moddalar texnologiyasi

KIMYOVIY SINTEZ
Kimyoviy sintez mikrobiologitk usulga nisbatan universal usullardan bo‗lib, bu usul yordamida 
turli strukturaga ega bo‗lgan birikmalarni olish imkoniyati mavjud. Bunda ozuqaviy bulmagan mineral 
xom ashyodan foydalanib maxsulotning har qanday konsentratsiyasini olish mumkin, odatdajarayon 
ko‗p bosqichli bo‗lib murakkab uskunalarni talab etadi. Ikki usul ham zarur darajadagi kimyoviy va 
optik tozalikdagi tabiiy aminokislotalarni olinishini ta‘minlaydi. Oxir oqibatda so‗z sanoat miqyosida 
ishlab chiqarishga borib taqalganda bunda so‗nngi so‗z iqtisodiy jihatga borib taqaladi, 
mutahaassislarni fikriga ko‗ra katta mashtablarda kimyoviy sintez nisbatan rentabeldir. 
Nisbatan keng miqyosida metionin aminokislotasining sanoat sintezi yaxshi yo‗lga qo‗yilgan 
bo‗lib, bu aminokislotaning asosiy qo‗llanadigan sohasi bu parrandachilikdir. Boshlang‗ich modda 
sifatida neft kreking mahsuloti hisoblangan propilen hizmat qiladi. Propilen akroleingacha oksidlanadi, 
so‗ng qator reaksiyalar seriyasidan so‗ng ratsemik metionin hosil bo‗ladi. 
Kimyovi sintez natijasida odatda aminokislotalarning L i D – izomerlari teng miqdorda hosil 
bo‗ladi, bu vaqtda esa tabiiy oqsillarning tarkibiga faqat L-izomerlari kiradi. D-izomerlari esa 
organizm tomonidan o‗zlashtirilmaydi va ballast moddalar hisoblanadi. Ularni o‗z navbatida 
aralashma tarkibidan aralashtirib olish zarur bo‗ladi, bu o‗z navbatida iqtisodiy jihatdan yaxshimas. 
So‗nggi vaqtlarda ratsemat aminokislotalarni parchalashda jiddiy muvaffaqiyatlarga erishilgan. Optik 
jixatdan faol bo‗lmagan aminokislotalar erimaydigan tashuvchiga bog‗langan holda mis va nikel bilan 
oson kompleks hosil qiladi. Bir necha bor qaytarilgan xromotografiya usulida optik antipodlarni oson 
ajratib olish mumkin bo‗ladi 
Xujayradagi L-aminokislotalarning o‗tkazuvchanligi uning antipodiga qaraganda 500 marta 
yuqoridir. SHu bilan birga aminokislotalarning transporti va metabolizmi ham steriospetsifklikka 
egadir.
Bu borada metionin bu jixatlardan xolidir, chunki metionin metabolizmi steriostabilikka egamasdir, 
shuning uchun mazkur aminokislota kimyoviy sintez yo‗li biln olinadi. Boshqa aminokislotalarning 
ratsematlarini bo‗linishi anchayin qimmat va qiyin jarayondir.