|
Gormonlar. Sutdagi gormonlarning tarkibi sut emizuvchilarning turlari, sutni sog'ib olish vaqti, laktatsiya davri, emizish muddati va oralig'i, hayvonlarda bir vaqtda tug'ilgan bolalar soni, laktatsiya qiluvchi onaning fiziologik holati, uning organizmiga u yoki bu preparatni yuborilishiga bog'liqdir. Hozirda sut emizuvchilar sutida bir qator gormonlarning mavjudligi isbot qilingan
Energiya almashinuvi. Biologik oksidlanish haqida tushuncha. Biologik oksidlanish fermentlari.
ATF - energiyaga boy molekuladir, chunki uning tarkibida ikki fosfoangidridli bog‘ mavjud. ATF uchidagi fosfoangidrid bog‘i gidrolizlanganda adenozindifosfat (ADF) va fosfat kislota hosil bo‘ladi. Bunda, hujayradagi normal sharoitlarda (pH-7,0, harorat 37°C) erkin energiyaning o‘zgarishi 7,3 kkal/mol ga teng bo‘ladi. ATF ko‘plab anabolik jarayonlarning endergonik reaksiyalari uchun energiya manbayi boMib xizmat qiladi. Energetik funksiya bilan birga, ATF tanada yana boshqa bir qator muhim vazifalarni bajaradi: boshqa nukleozid trifosfatlar bilan birgalikda ATF nuklein kislotalar sintezida boshlang‘ich mahsulotdir;-ATF ko‘plab biokimyoviy jarayonlarni tartibga solishda muhim oTin tutadi: u ko‘p fermentlar uchun allosterik ta’sirga ega bodib, ularning boshqaruv markazlariga birikib, fermentativ faoliyatni oshiradi yoki pasaytiradi; ATF ba’zi gormonlar signalini hujayralarga uzatuvchi ikkilamchi vositachi - siklik adenozinmonofosfat oTmishdoshidir; ATF sinapslarda mediatorlik vazitasini bajaradi va boshqa hujayralararo signalni o‘tkazishda ham ishtirok etadi. Mitoxondryada asosiy energetikjarayonlar sodirbo‘ladi vato‘qimalaming nafas fermentlari joylashgan. Matriksning 50%i proteindan iborat va u yerda uch karbon kislotalari sikli, yog‘ kislotalaming p-oksidlanishi, keto kislotalarining oksidlanishli dekarboksillanishi kabi oksidlanish jarayonlari sodir bo‘ladi. Mitchell nazariyasiga ko‘ra, aynan to‘qimaning nafas olishi yordamida mitoxondriyalardagi nafas zanjirida ATF biosintezi kechadi. Bu jarayonda elektron va protonlami oksidlanadigan substratdan kislorodga tashishda ishtirok etadigan ferment va kofermentlar ishtirok etadi. Nafas zanjir tarkibiga quyidagilar kiradi: a) fermentlar: NAD yoki FAD (FMN) ga bogiiq degidrogenazalar; sitoxromlar (gem saqlovchi gemoproteinlar); b) kofermentlar: NAD, FMN, KoQ, gem; d) elektron transport oqsillari (temir va olting‘g‘rt tutgan oqsillar. I kompleks - NADH-KoQ reduktaza, 111 kompleks - KoQH,- reduktaza va IV kompleks - sitoxromoksidaza deyiladi. II kompleks - suksinat-KoQ-reduktaza bo‘lib, u qolgan komplekslardan alohida joylashgan va asosiy zanjirga kirmaydi. I kompleks. Birinchi kompleksga nikotinamid degidrogenazlari kiradi. Bu fermentlaming oqsil boMmagan qismi dinukleotiddir: NAD’ yoki NADF’. NAD va NADF lar tarkibiga PP vitamini hosilasi - aikotinamid kiradi. NAD‘ va NADF’ lar nikotinamid degidrogenazalaming (NADG) katalitik markazi tarkibiga kiradi. I kompleks - integral oqsil kompleksidir. U elektronlarning nafas zanjiri orqali uzatilishidan ajralib chiqadigan energiyadan foydalanib, matriksdan 4 protonni membranalararo bo'shliqga uzatadi, ya’ni 1 kompleks proton generatori sifatida ishlaydi. Ushbu transportning aniq mexanizmi hali ham noma’Ium. Undan keyin, I kompleks o‘rtadagi tashuvchi - KoQ (ubixinon)ni ham qaytaradi: II kompleks suksinatni fumaratgacha qaytaradi va ubixinonni qaytaradi: Suksinat + Q —> Fumarat + QH, Elektronlar suksinatdan FADga ko‘chadi, keyin FeS klasterlari orqali KoQ ga ko‘chadi. Kompleksdagi elektron transporti proton gradiyentining generatsiyasisiz kechadi. Suksinat oksidlanishidan hosil boigan proton matriksda qolib, elektronlami qabul qilgan xinonni qaytaradi. Shunday qilib, II kompleks membranada proton gradiyenti paydo boiishida ishtirok etmaydi va faqatgina elektronlami suksinatdan ubixinonga oikazishda ishtirok etadi. III kompleks. Uning tarkibida murakkab oqsil boigan sitoxromlar va gemoglobin tarkibidagi gemga o‘xshash prostetik g'mhlar mavjud. Kompleks tarkibiga quyidagi komponentlar kiradi: a) tarkibida tetrapirrol strukturali prostetik g‘mh - gemning ikki turini saqlovchi sitoxrom b. Ikki xildagi gem sitoxromi ma’lum: b. - past va bh - yuqori oksidlanish-qaytarilish potensialga ega bo'lgan sitoxromlar. b) FeSjn-temir-olting‘g‘rt klasteri; d) sitoxrom Cr 0 ‘z tarkibida “C» turdagi gem tutadi. Sitoxromlar bir-biridan quyidagilari bilan farq qilishi mumkin: oqsil qismining tuzilishi; oksidlanish-qaytarilish potensialning qiymati; -gemning atrofida joylashgan radikallarning tuzilishi; gemni oqsil qismiga birikishi: ba’zan gem sistein radikallari hisobiga kovalent bog‘ yordamida birikadi. Bu holat sitoxrom s1 va s larda kuzatiladi. Ill kompleksdan koenzim Q ga o‘tadigan ikki vodorod atomlaridan zanjiming qolgan qismida faqat elektronlar uzatiladi. III kompleks umumiy holda membranalararo bo‘shliqqa 4 ta proton chiqaradi. Shuning uchun III kompleks I kompleks kabi proton generatori vazifasini bajaradi, uning maqsadi - potensiallar farqini (ApFF)hosil qilishdir. HV kompleks sitoxromoksidaza deb ataladi. U matriksdan 4 ta proton olishi mumkin. Ulardan ikkitasini membranalararo bo‘shliqqa o'tkazadi, qolganlarini suv hosil qilishga sarflaydi. Nafas zanjirida proton va elektronlaming tashilishi oxirgi substratga birdaniga emas, balki bosqichma-bosqich uzatilganligi uchun energiya ham darhol ajralmasdan asta-sekin (kichik mikdorda) ajraladi. Bu energiya miqdorlari bir xil qiymatda emasdir. Ulaming qiymati ikki qo4shni tashuvchilaming potensiallari farqi bilan belgilanadi. . Agar bu farq kichik boisa, unda energiya kam chiqadi va u issiqlik shaklida tarqaladi. Lekin bir nechta bosqichda u ATFning makroergik bogTarining sintezi uchun yetarli. Bunday bosqichlar: 1) NAD / FAD - potensialaming orasidagi farq 0,25 V; 2) sitoxromlar b / cc( - 0,18 V; 3) aa3 / 0‘2 - 0,53 V. Demak, substratdan olingan har bir juft vodorod atomidan toiiq nafas zanjirida 3 ta ATF molekulasi sintezlanadi:
ADF + P + energiya —► ATF + FI20
Oksidlanishli fosforlanish mexanizmi. ADP ning fosforlanishi (substrat va oksidlovchi fosforlanish). Nafas olishni nazorat qilish. Elektron tashuvchilarning oksidlanish-qaytarilish potensiali.
Do'stlaringiz bilan baham: |
