Biokimyodan YaB uchun baza (2022-yil) Nazariy savollar

Vitaminlar. Vitamin A. Ko'zning ko'rish quvvatini saqlash va organizmning normal o'sishi uchun zarurdir. Sutda odatda karotin ham, vitamin A ham bo'ladi. Bu juda muhimdir, chunki odam organizmi karotinni vitamin A ga aylantira oladi. Oziq tarkibida karotin miqdori juda o'zgarib turadi, shu boisdan vitamin A sutda ham doimiy bo'lmaydi. Vitamin D. Ovqatda bu vitamin yetishmasa, suyaklarda kalsiy to'planishi susayadi, kalsiy va fosfor tuzlarining ichakdan qonga o'tish tezligi pasayadi va buning oqibatida organizmda fosfor-kalsiy almashinishi izdan chiqadi. Bu holat pirovardida raxit kasalligining paydo bo'lishiga olib keladi. Bunda suyaklar yumshab mo'rt bo'lib qoladi, suyak bo'g'imlari kengayadi. Shu boisdan vitamin D raxitga qarshi vosita deb juda to'g'ri aytilgan. Vitamin E nasl qoldirish bilan bog'liq bo'lgan hamma jarayonlarni monandlashtirish uchun zarurdir. Sutda vitamin ye 9 mkg % miqdorda bo'ladi. Vitamin K qon ivish jarayonlarida ishtirok etadi, qon hosil bo'lishini kuchaytiradi va modda almashinuvini yaxshilaydi. Bu guruhdagi vitaminlarga 15 ta. B odam sog'ligi uchun ayniqsa muhimdir. Taomda vitamin B, ning bo'lmasligi organizmda uglevod va yog' almashinuviga salbiy ta'sir ko'rsatadi, oqibatda miya faoliyatidagi asosiy jarayonlar buziladi. polinevrit kasalligi yuzaga kelib, harakat nervlari shikastlanadi. Orga- nizmda bu vitamin yetishmaganida mushaklar zaiflashadi, oshqozon- ichaklarning ishi buziladi va badanda, jumladan yurak atrofida ham har xil og'riqlar paydo bo'ladi.
Fermentlar. Sutda fermentlardan lipaza, laktaza, fosfataza, reduktaza, peroksidaza va katalazalar topilgan. Laktazani mikroorganizmlar hosil qiladi, u sut laktozasining parchalanishini, ya'ni glyukoza va galaktoza hosil bo'lishini tartibga solib turadi. Bu moddalar jigarning bir me'yorda ishlab turishi uchun zarurdir. Fosfataza suyak va qon hosil bo'lishida, muskullarning xarakat funksiyalarida, jumladan yurakning ishida ham qatnashadi. Katalaza fermenti moddalar almashinuvi jarayonida hosil bo'la- digan vodorod peroksidining zaharli ta'siridan himoya qiladi. Reduktaza ba'zi ranglarni (metilen ko'ki va boshqalarni) tiklash (rangsizlantirish) xususiyatiga ega. Sut reduktazasining manbayi sut mikroflorasidir.