Biokimyo pmd

Yog‘ kislotalarining oksidlanishi

Yog‘kislotalarining 

β−oksidlanishi to‘g‘risidagi nazariya 1904-yilda

F.Knoop tomonidan yaratildi. Yog‘kislotalari mitoxondriyada

oksidlanadi. Bu jarayon yog‘kislotasi molekulasidagi 

β uglerod atomi

oldidagi bog‘ning uzilishi va undan ikki uglerodli fragmentning atsetil-

KoA holida ajralib chiqishi bilan namoyon bo‘lgani uchun 

β−

oksidlanish nomini olgan.

Yog‘kislotasi sitoplazmadan mitoxondriyaga karnitin vositasida

tashib o‘tiladi. Dastlab yog‘kislotasi koenzim-A ishtirokida ATF

energiyasi evaziga faollashib atsil-KoAga aylanadi. Karnitin atsil-KoA

bilan hosil qilgan kompleksi mitoxondriya ichiga oson o‘tadi va u yerda

yana atsil-KoA hamda karnitinga parchalanadi. Atsil-KoA

mitoxondriyada dastlab atsil-KoA degidrogenaza (kofermenti FAD)

ta’sirida oksidlanib yenoil-KoA hosil bo‘ladi; yenoil-KoA-gidrataza

ta’sirida yenoil-KoA suv bilan birikib 

β−oksiatsil-KoA hosil qiladi.

Uning 

β−oksiatsil-KoA degidrogenaza (kofermenti NAD) ta’sirida

degidrogenlanishi natijasida 

β−ketoatsil-KoA hosil bo‘ladi. Tiolaza

ta’sirida 

β−ketoatsil-KoA atsil-KoA va atsetil-KoAga parchalanadi.

Hosil bo‘lgan atsil-KoA dastlabki atsil KoAdan ikkita uglerodi kamligi

bilan farq qiladi va u yana qaytadan bir necha marta 

β−oksidlanishi

orqali atsetil-KoAga parchalanadi:

Tarkibida n-ta atom uglerod tutuvchi yog‘ kislota (n1) marta 

β−

oksidlanib n-ta atsetil-KoA hosil bo‘ladi. 

β-oksidlanishning har bir

siklida hosil bo‘lgan FADH

2

 va NADH

2 

hisobiga 5 molekula ATF

---

244

sintezlanadi. Ana shu asosda har bir molekula yog‘ kislotaning 

β−

oksidlanishi jarayonida hosil bo‘ladigan ATF sonini hisoblash mumkin.

Masalan, palmitat kislota 7 marta 

β−oksidlanishi natijasida 5x7=35 ta

ATF va 8 molekula atsetil-KoA hosil bo‘ladi. Ularning Krebs halqasida

to‘liq parchalanishidan 8x12=96 ATF sintezlanadi. Shunday qilib, bir

molekula palmitat kislota to‘liq parchalanganda 35+96=131 molekula

ATF sintezlanadi. Yog‘ kislota faollanishi uchun sarflangan 1 mol ATF

hisobga olinsa, organizm uchun 130 molekula ATF hosil bo‘ladi.