Biokimyo pmd

ketonemiya va ketonuriyani vujudga keltirishi mumkin. Ketonuriya

yuqumli kasalliklarda kuzatilishi mumkin: skarlatina, gripp,

tuberkulyoz, meningit. Bu holatlarda ketonuriya diagnostik ahamiyatga

ega bo‘lmay ikkilamchidir.

Bilirubin – me’yoriy siydikda juda kam miqdorda bilirubin bo‘lib,

uni oddiy sifat reaksiyalari bilan aniqlab bo‘lmaydi. Bilirubin ko‘p

ajralganda, bilirubinga sifat reaksiyalari musbat bo‘lganda,

bilirubinuriya deb ataladi. U o‘t yo‘llari berkilganda va jigar parenximasi

kasalliklarida uchraydi.

Bilirubinning siydik bilan chiqarilishi obturatsion sariqlikda kuchli

rivojlangan. O‘t  dimlanganida o‘t kanalchalari jarohatlanadi va

bilirubinni qon kapillyarlariga o‘tkazadi. Agar jigar parenximasi

jarohatlangan bo‘lsa, bilirubin parchalangan jigar hujayralari orqali

qonga o‘tadi. Qonda bevosita bilirubin miqdori 3,4 mkmol/l dan

ortganda  bilirubinuriya kuzatiladi. Bilvosita bilirubin buyrak filtri

orqali o‘ta olmaydi. U faqat buyraklar qattiq jarohatlanganida bo‘lishi

mumkin.

Urobilin – aniqrog‘i sterkobilin, siydikda doimo juda kam miqdorda

bo‘ladi. Uni konsentratsiyasi gemolitik va parenximatoz sariqlikda

keskin ortadi. Bu jigarni ichakdan so‘rilgan mezobilinogenni

(urobilinogen) ushlab qolishi va parchalash xususiyatini yo‘qolishi bilan

bog‘liqdir. Aksincha, siydikda o‘t pigmentlari (bilirubin) bo‘lganda

urobilinogenni bo‘lmasligi o‘t yo‘lini berkilishi natijasida o‘tni ichakka

tushishi to‘xtaganligini ko‘rsatadi.

Porfirinlar – me’yorda siydik juda kam miqdorda 1 turdagi

porfirinlarni saqlaydi (sutkalik miqdori 300 mkg gacha). Lekin

porfirinlarni chiqarilishi jigar kasalliklarida va pernitsioz anemiyada

keskin ortishi mumkin (10–12 barobar). Irsiy porfiriyada 1 tur porfirinlar

432

---

hosil bo‘ladi (uroporfirin I va ko‘proporfirin I). Bu holatlarda sutkalik

siydikda 10 mg gacha porfirinlar aniqlanilanadi. O‘tkir porfiriyada

uroporfirin 3, ko‘proporfirin 3, shuningdek, porfobilinogenni siydik

bilan ekskretsiyasi kuzatiladi.

---

434

XIX BOB