Biokimyo pmd

Siydikning umumiy xususiyatlari va tarkibiy qismlari

Siydikning umumiy xususiyatlari

Katta yoshdagi odamlarda me’yorda bir sutkada ajralib chiqadigan

siydikni miqdori 1000 ml dan 2000 ml gacha bo‘lib, qabul qilingan

suyuqlik hajmining o‘rtacha 50–80% tashkil etadi. 500 ml dan kam va

2000 ml dan ko‘p siydikni sutkalik miqdori katta yoshdagilarda patologik

holat deb hisoblanadi. Siydik hajmini ortishi (poliuriya) ko‘p miqdorda

suyuqlik, diurezni ko‘paytiruvchi ovqat moddalari (tarvuz, qovoq va

boshqalar) qabul qilinganda kuzatiladi.  Patologik hollarda diurez buyrak

kasalliklari (surunkali nefrit va piyelonefrit), qandli diabet va boshqalarda

uchraydi. Ko‘p miqdorda siydikni ajralishi – sutkada 15 l gacha va undan

ko‘p qandsiz diabetda (diabetes insipidus) kuzatiladi (113-rasm).

Sutkalik siydik miqdorini kamayshi (oliguriya) organizmga kam

miqdorda suyuqlik qabul qilinganda, tana harorati ortganda

(organizmdan teri orqali ko‘p miqdorda suv chiqariladi), qusganda, ich

ketganda, toksikoz, o‘tkir nefrit va boshqalarda kuzatiladi. Buyrak

parenximasining og‘ir jarohatlarida (o‘tkir diffuz nefrit), siydik tosh

kasalligida (siydik nayi berkilganda), rux, simob, margimush bilan

zaharlanganda, kuchli asabiylashishda siydik chiqarilishi to‘liq

to‘xtalishi (anuriya) mumkin. Uzoq davom etadigan anuriya uremiyaga

olib keladi.

Me’yor bo‘yicha kechasiga nisbatan kunduzi siydik ko‘p ajraladi.

Kunduzgi va tungi diurez o‘rtasidagi nisbat 4:1 dan 3:1 gacha bo‘ladi.

Ba’zi patologik hollarda (yurak dekompensatsiyasini boshlang‘ich

shakllari, sistopiyelit va boshqalar) kunduziga nisbatan kechasi siydik

ko‘p miqdorda ajraladi. Bu holatga nikturiya deb ataladi.

Me’yorda siydikning rangi somon – sariqdan to‘q sariqqacha bo‘ladi.

Siydik rangi undagi pigmentlar – uroxrom, urobilin, uroeritrin, urozein

va boshqalarni saqlanishiga bog‘liq.

---

423