Biokimyo pmd

Aminokislotalarning safarbarligi

Hujayra ichida va qon zardobida doimiy erkin aminokislotalar fondi

mavjud va u aminokislotalarni kirish va ishlatilish tezligidan dalolat

beradi.

---

270

69-rasm.  Aminokislotalar metabolizmi

Erkin aminokislotalar fondi ekzogen (ozuqa) oqsillar

parchalanishidan, endogen oqsillar parchalanishidan va yangitdan

sintezlangan aminokislotalardan hosil bo‘ladi (69-rasm).

Aminokislotalar ichakdan sorilib, darvoza venasi orqali jigarga

o‘tgandan so‘ng, ularning anchagina qismi qon orqali butun organizmga

tarqalib turli fiziologik maqsadlarda foydalanishdan tashqari, bu organda

qator o‘zgarishlarga uchraydi. Jigarda aminokislotalar tananing xususiy

oqsillari va qon plazmasi oqsillari sintezidan tashqari, maxsus azot

tutuvchi birikmalar  purin va pirimidin nukleotitlari, kreatin, siydik

kislotasi, NAD va boshqalar sintezida foydalaniladi. Jigar, shu bilan

birga, almashtirib bo‘ladigan aminokislotalar sintezi va transaminlanish

tufayli azotni qayta taqsimlash yoli bilan organizmda erkin

aminokislotalarning balanslangan fondini ta’minlaydi.

Sorilgan aminokislotalar birinchi navbatda, to‘qima oqsillari,

fermentlar, gormonlar va boshqa biologik faol birikmalar sintezi uchun

qurilish materiali sifatida foydalaniladi. Aminokislotalarning bir qismi

parchalanishga uchrashi natijasida oqsillar almashinuvining oxirgi

mahsulotlari (HO

2

, H

2

O, NH

3

) hosil bo‘ladi va energiya ajralib chiqadi.

---

271