«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

ТОЗА ИЧИМЛИК СУВИ МУҲОФАЗАСИДАГИ БАЪЗИ БИР 
МУАММОЛАР 
Сатторов А.- б.ф.н., Сафарова Ҳ.- 1-курс магистранти, 
Термиз давлат университети 
Аҳоли сонининг ортиб бориши тоза ичимлик сувига бўлган талабнинг 
ошишига сабаб бўлмоқда. Аҳолини тоза ичимик суви билан таъминлаш 
нафақат бугунги куннинг балки, барча даврда ҳам бутун дунё аҳолиси учун 

---

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
280 
долзарб бўлиб келган. Республикамизда ҳам айнан шу масалага қаратилган 
кўплаб салмоқли ишлар амалга оширилмоқда. Хусусан, 2017 йил 20 апрелда 
“2017-2021-йилларда ичимлик суви таъминоти ва канализация тизимларини 
комплекс ривожлантириш ҳамда модернизация қилиш дастури тўғрисида” 
Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2910-сон Қарори, 
2018 йил 29 августда “Республика аҳоли пунктларида ичимлик суви таъминоти 
ва канализация тизимларини янада яхшилаш чора-тадбирлари тўғрисида” 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 700-сонли Қарори, 2019-
йил 11-декабрда “Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги сув объектларининг 
сувни муҳофаза қилиш ва санитария-муҳофаза зоналарини белгилаш тартиби 
тўғрисидаги Низомни тасдиқлаш ҳақида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар 
Маҳкамасининг 981-сонли қарорлари қабул қилинди [1,2,3]. 
Ер юзидаги сувнинг умумий миқдори жуда катта - у қарийб 1350 млн 
км
3
ни ташкил этади. Бироқ ҳамма сувни ҳам инсоннинг фойдаланиши учун 
яроқли деб бўлмайди. Истеъмолнинг кўпгина турлари учун чучук сув керак, 
унинг захиралари эса ер юзидаги жами сув миқдорининг 3%дан камроғини 
ташкил этади. [4] 
Органик дунёни ва инсоният жамиятини сувсиз тасаввур қилиш қийин. 
чунки ўсимлик танасини 80-90%, ҳайвон организмининг 75%сувдан иборат. 
Янги туғилган чақалоқ танасининг 70 %, катта ёшдаги киши организмнинг 65 
%ини сув ташкил этади.70 килограмм оғирликдаги ўрта ёшдаги кишининг 45 
кг.ми сувдан иборат. [5] 
Кейинги йилларда ички сув ҳавзалари, денгиз ва океанларнинг 
ифлосланиши 
инсониятни 
ташвишга 
солмоқда. 
Чунки 
сувларнинг 
ифлосланиши оқибатида табиий муҳит ҳам зарар кўради. Ифлосланган 
сувларда балиқлар, турли хил қуш ва хайвонлар билан бир қаторда ўсимликлар 
ҳам зарарланади. Сув ўз-ўзини тиклаш ва тозалашдек ажойиб хусусиятга 
эгадир. Бу хусусият, асосан қуёш радиацияси таъсирида рўй бериб, 
ифлосланган сувнинг тоза сув массаси билан аралашиши ва кейинчалик 
органик моддаларнинг минерализацияланиши ҳамда ифлосланган сувдаги 
бактерияларнинг ўлиши жараёнидан иборатдир. 
Сувнинг ўз-ўзини тозалаш омилларидан бири аввало бактериялар, 
замбуруғлар ва сув ўтлари фаолияти туфайли амалга ошадиган жараёндир. 
Сувўз-ўзинибактериалтозаланишинатижасидаунда 24 соатданкейин 50%, 96 
соатданкейинэса - 0,5% бактерия қолади. Бужараёнқишдакескинсусаяди, яъни 
150 
соатданкейин 
хам 
20% 
гача 
бактерия 
сақланиб 
қолади. 
Ифлослангансувларнинг ўз-ўзинитозалашини таъминлаш учун уларни бир неча 

---