«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
184 
кенг наштарсимон бўлиб, чеккалари текис, тукланган, узунлиги 8-10 мм, эни 3-
4 мм, бандли барг пластинкасидан иборат. 
Баргларининг сони 9-11 та бўлиб, ўлчами анча катталашди. Бу даврда 
илдизи 35-41 см га чуқурлашди. 2-тартибли ёнилдизчаларнинг сони 6-8, 
узунлиги эса12-13 см га етди. 26 апрелда уруғ палла барги узунлиги 4,6-7,3 см, 
эни 3,5-4,7см бўлганда қуриб қолди. Демак, уруғпалланинг яшаши 14-17 кунга 
тенг экан. Бу вақтда ўсимликнинг баландлиги 45-52 см га етиб, Пояда 5-8 жуфт 
баргли 6-8 та дан ҳосил бўлди. Бу босқич 11-15 кунни ташкил этди. 14та кетма-
кет барг ҳосил қилгандан сўнг май ойининг бошларида тажриба даласида ҳаво 
ҳарорати 25-26
0
С бўлганида, ўсимликнинг узунлиги 64-71 смга етди ва 
ўсимликнинг ҳар бир барг қўлтиғида биттадан ғунчалар пайдо бўлди. Аста-
секин гуллар очила бошлади. Гуллари сариқ рангли, узун банди билан барг 
қўлтиғига жойлашган. гулқўрғони мураккаб, косача ва тож барглари 5 та дан, 
бирлашмаган, оталиги 5-10 та, оналик тугуни 5 хонали. 
Меваси -2-4 та қаттиқ тиканли, беш бўлак-бўлак ёнғоқчага ажраладиган 
қуруқ мева ҳосил қилади, кўриниши қийшиқ. 
Меваси уяда бутун, юлдузсимон жойлашган, қаттиқ, 2-4 та 
ёнғоқчалардан ташкил топган, тўп ёки айрим-айрим, ажралган ёнғоқчалар 
ҳолида бўлади. Ранги оч яшил рангли, ўзига хос кучсиз ҳидли ва ширинроқ-
аччиқ мазага эга. Меванинг устки қисми ўткир тишли тиконлар ёки учи 
учқурлашиб кетган. Гуллаш ва мевалаши: 
Биз ўрганган темиртикан ўсимлиги апрель-май ойларидан кузгача 
гуллаши, меваси июнь –авгусдан ноябрь ойларигача етилиши кузатилди. Биз 
ўрганган битта ўсимликда 477- 498 тагача мева берди. 1000 дона уруғнинг 
оғирлиги 6,9-11 гр келди. 
Ўсимлик ресурслари тикланадиган бўлишидан қатъий назар, шуни эсдан 
чиқармаслик жоизки аёвсиз ва онгсизлик билан фойдаланиш, нафақат 
ўсимликлар қопламининг асосини бузиш, балки уни қайтариб бўлмайдиган 
салбий ўзгаришларга олиб келиши мумкин. Бу воҳа халқ-хўжалигига ва бутун 
экосистемага катта зарар етказади. Буларнинг барчаси бундай бойликдан чуқур 
ўйлаб, илмий асосланган, системали равишда ва табиий жараёнларнинг ўзига 
хослигини ҳисобга олган ҳолда унумли фойдаланишни талаб этади. 
Сирдарё вилояти худудида тарқалган ўсимлигини экиндан бўшқолган 
пушталарга экиб, дори тайёрлаш корхоналарига бирламчи хомашё етказиб, 
фармацевтика соҳасига муҳим ҳисса қўшиш мумкин. Бу эса фермер 
ҳўжаликларига қўшимча маблағ олиб келиб, иқтисодиётининг бойишига олиб 
келади.