«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
169 
учун Жиззах вилоятида тарқалган доривор ўсимликларни илмий томондан 
ўрганиш ҳам зарур. 
Тадқиқотларимиз Жиззах вилоятида тарқалган айрим доривор 
ўсимликларнинг биоэкологик хусусиятларини ўрганишга қаратилди.
Тўмтоқ мармарак –
Salvia submutica 
Botsch. Et Vved. Асосан Нурота 
тизмасининг Ҳаётсой, Можрумсойда тарқалган бўлиб, тоғларнинг ўрта қисмида 
сурилмалар, тошли шағалли ерларда учрайди. 
Salvia submutica 
доривор 
хусусиятга эга ўсимлик бўлиб, маҳаллий халк томонидан кўплаб
терилмоқда, 
тарқалиш ареали қисқариб кетмоқда, шу муносабат билан бу ўсимлик турини 
биоэкологик хусусиятини ўрганиш муҳим ҳисобланади.
Учпояли оқтўша – 
Paraeremostachys anisochila
(Pazij et Vved.) Salmaki. 
Бўйи 20 см га етадиган кўп йиллик ўт. Поялари учта, пастки қисмидан 
тарвақайлаб шохланган, қалин туклар билан қопланган. Ёпирма баргларининг 
банди қисқа, қалин ва узун тукли. Пояда барглари ромб-тухумсимон. Четлари 
тишли, қалин тукли, томирлари йўғон, поянинг юқори қисмидаги барглари 
бандсиз. Гуллари гулолди баргчаларининг қўлтиқларида халқасимон шаклда 
ўрнашган. Косачаси қўнғироқсимон, узунлиги 20 мм атрофида, найчаси қалин 
тукли, Тожи сариқ рангли, узунлиги 15 мм. 
Учпояли оқтўша – 
Paraeremostachys anisochila
(Pazij et Vved.) Salmaki. 
Асосан Нурота тизмасининг Сентоп, Можрумсойда тарқалган бўлиб, 
тоғларнинг ўрта қисмида тошли шағалли ерларда учрайди. 
Paraeremostachys 
anisochila
доривор хусусиятга эга ўсимлик бўлиб, тарқалиш ареали қисқариб 
кетмоқда, шу муносабат билан бу ўсимлик турини биоэкологик хусусиятини 
ўрганиш мухим ҳисобланади.
Хулоса ўрнида шуни тақидлаш жоизки 
Salvia submutica, Paraeremostachys 
anisochila 
бу икки тур хам 
Lamiaceae
оиласига мансуб ўсимликлар бўлиб, 
доривор, камёб ҳамда “Ўзбекистон Қизил китобига” киритилганлиги билан 
ўзига хос аҳамият касб этади. Шунинг учун бу ўсимикларни илмий томондан 
ўрганиш, кўпатириш, муҳофаза чораларини ишлаб чиқиш ва самарали 
фойдаланиш муҳим ҳисобланади. Бу ўсимликларнинг биологик хусусиятлари 
бўйича маълумотларни кейинги илмий мақолаларда батафсил ёритамиз.