«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
162 
ўсимликлар таркибини истиқболли чиройли хушманзара ўсимликлар ҳисобига 
бойитиш долзарб муаммолардан ҳисобланади.
Шунга кўра айни пайтда вилоятимизда рўй бераётган динамик 
ўзгаришлар, экосистемаларда содир бўлаётган трансформацион жараёнлар 
флора таркибини турли табиий-географик худудлар ва хатто маъмурий 
районлар бўйича доимо ўрганиб бориш зарурлиги асосланмоқда. Сирдарё 
вилояти экин майдонларининг каттагина қисми турли даражада шўрланганлиги 
худудда чиройли ландшафт яратиш учун қийинчилик туғдиради. Шўрадошлар 
оиласининг манзарали вакиллари ўрганиш ва улардан айнан вилоятимиз 
кўчаларини безашда фойдаланишни мақсад қилиб олдик. 
Сирдаё вилоятида шўрадошлар оиласининг Кохия туркуми манзарали 
ҳисобланади. Бу туркумнинг 80 дан ортиқ тури мавжуд бўлиб, боғдорчиликда 
10 тури маданий ўсимлик сифатида экилади. Бу туркумнинг номи Немис 
ботаник олими Кох, Вилгам Даниель Йозеф шарафига номланади. Ҳозирги 
кунда Сирдарё вилоятида қуйидаги турлари манзарали ўсимлик сифатида 
экишни тавсия этилмоқда. 
Kochia scoparia (L.) Schrad.- бурган супурги. 
Бир йиллик ўт. Бўйи 30-140 
см, бир пояли, пояси пастдан шохланган, тик ўсади. Шохлари пастдан юқорига 
қараб тик ўсади яшил тусли, баъзан қизариб кетади, ингичка туклар билан 
қопланган. Барглари туксиз ёки ости бир оз тукли, уч томирли, қалами ёки 
қалами-наштарсимон. Гуллари барг қўлтиғида 1-3 тадан, баъзан 5 тадан 
жойлашади. Июнь - сентябрь ойларида гуллаб уруғлайди. Буш ётган жойлар, 
боғлар, йўл ёқаси ва экинзорлар четида ўсади. Республикамиз бўйлаб супурги 
учун экилади.
 
Кохиянинг 2 тури бугунги кунда гулчиликда оммалашган бўлиб,
Kochia 
scoparia
(Бургам супурги) 
ва Kochia trichophylla
(Сочли супурги)
қурғоқчиликка анча чидамли бўлганлиги ёзнинг иссиқ кунларида ҳам суғориш 
талаб этилмайди. Қулай шароитда ўсимликнинг бўйи 100см гача боради. Кеч 
кузгача ҳам ўсади, совуққа анча чидамли. 
Ўсимлик уруғлари жуда майда бўлиб, уруғ унувчанлигини тезлаштириш 
учун фитогармонлар билан ишлов бериб экиш мумкин. Ўсимликни икки хил 
шароитда тувакда ва тупроқда ўстириш мумкин.
Ўсимликни тувакка экишда тупроқ танлаб олингандан кейин, тувакка 
тупроқ солинади. 
Тупроқнинг 2 қисми тупроқ, 1 қисми гўнг ва 1 қисми қум 
аралашмадан иборат бўлиши керак. Бу ўсимлик касалликларга анча берилувчан 
ҳисобланади. Шунинг учун тупроқ ўсимлик экишдан олдин духовка ёки 
печларда 140
0
ҳароратда 25 дақиқа давомида қиздирилади ва фунгицидлар ёки 
калий перманганатнинг оч пушти эритмаси билан ишлов берилади. Тувакка 

---