Biogen elementlar va ularning tirik organizmlardagi ahamiyati

8-sinf Kimyo

BIOGEN ELEMENTLAR VA ULARNING TIRIK

ORGANIZMLARDAGI AHAMIYATI

Makroelementlar

Inson tanasining 99,4 foizini H, O, C, N, Ca tashkil etadi. Ularning barchasi makrobiogen elementlar deb ataladi.

BIOGEN ELEMENTLAR

Mikroelementlar

Tirik organizmda 0,01 % dan kam miqdorda uchraydigan 10 ta element: Fe, Mn, Co, Cu, Mo, Zn, F, Br, I, B mikroelementlar deb ataladi

MAKROELEMENTLAR

Makroelementlarga K, Na, Ca, Cl kiradi.

Masalan, agar odamning vazni 70 kg bo‘lsa, unda:

kalsiy-1700, kaliy-250, natriy-70(grammda) bo‘ladi.

Kalsiyning ahamiyati

Kalsiy gidroksofosfat - Ca10 (PO4)6 (OH)2 shaklida suyaklarda mavjud.

Uning kattalar uchun kunlik iste'moli 800-1200 mgni tashkil qiladi.

KALSIY

Sut va sut mahsulotlari tarkibida juda ko‘p miqdorda kalsiy bor.

Ca qon ivishida, nerv tizimi, muskullar va yurak faoliaytini me’yorda ishlashiga yordam beradi.

KALSIY

Organizmda kalsiy yetishmasligi natijasida _______________ kamayib ketadi va bir bir qancha ________________ga olib keladi.

“Askalsiy” oziq-ovqat qo‘shilmasidan ______, ____, _____va boshqa xastaliklar bilan og‘rigan bemorlar organizmining himoya quvvatini oshirishda samarali foydalanilmoqda.

Organizmda kalsiy yetishmasligi natijasida D vitamin kamayib ketadi va bir bir qancha kasalliklarga olib keladi.

“Askalsiy” oziq-ovqat qo‘shilmasidan suyak, qon, o‘sma va boshqa xastaliklar bilan og‘rigan bemorlar organizmining himoya quvvatini oshirishda samarali foydalanilmoqda.

ORGANIZMDA KALSIY

70 kg og‘irlikdagi odam organiizmida temir moddasi 5 g dan oshmasligiga va kunlik iste’mol qilish miqdori 10-15 mg ga teng bo‘lishiga qaramay, u organizmning hayotiy faoliyatida alohida o‘rin tutadi.

TEMIR

Voyaga etgan kishining tanasida temirning taxminan 65% gemoglobin va miyoglobin tarkibida bo‘ladi

Temirning ko‘p qismi turli fermentlarda bo‘ladi

HAa

YO‘Q

HA

YO‘Q

INSON ORGANIZMIDA TEMIR