Bino va inshootlar

8-ma’ruza: Engil po‘lat va asbestsement listlardan, g‘isht, mayda va yirik 
bloklardan terilgan va temir beton , engil beton panellardan tayyorlangan
sanoat binolarining devorlari.
Reja: 
1.Asbestotsement listlardan tayyorlangan devorlar. 
2. Engil po‘lat listlardan tayyorlangan devorlar. 
3. G‘isht, mayda va yirik bloklardan terilgan devorlar. 
4. Temir beton , engil beton panellardan tayyorlangan devorlar.
 
Asbotsement ashyolaridan tayyorlangan devorlar isitilmaydigan devorlarda ortiqcha 
issiqlik ajratilishi hamda portlash havfi bor bo‘lgan sanoat jihozlari joylashtirilgan 
ishlab chiqarish binolarida qo‘llaniladi.
 
Sanoat binolari devorlarida to‘lqinsimon listlarni bir necha turi ishlatiladi. 
misol uchun listlarni “VU” turi uzunligi 1750mm dan 2800mm gacha, eni 994mm 
hamda “UV-7,5” – uzunligi 1750mm dan 3300mm gacha, eni 1125mm bo‘lgan va 
shularga o‘xshash boshqa turdagi listlar ishlatiladi. Bunday listlarni ustunlarga 
payvandlangan rigellarga mahsus qotirgichlar yordamida (PK – 1 va PK - 3) 
mahkamlanadi. Rigel ashyolari temir betondan yoki po‘latdan ishlangan bo‘lii 
mumkin (2.24-rasm 
2.24-rasm. Asbotsementli listlardan va panellardan tayyorlangan devorlar. 

---

128 

a, b – asbotsementli listlarni ustunlarga mahkamlash usullari 
1 – asbotsementli listlar; 
2 – ilmoq; 
3 – stolcha; 
4 – po‘lat rigel; 
5 – yog‘och rigel; 
6 – burama mix; 
7, 8 – shayba; 
9 – penoplast; 
10 – yog‘och sinch (karkas); 
11 – yarim bikir mineral paxtali plita. 
Listlarni birbirlari bilan ulashda bo‘ylama yo‘nalishda 100mm, ko‘ndalang 
yo‘nalishda esa bir to‘lqin eniga teng kenglikda birbirini ichiga kiritiladi 
Hozirgi vaqtda asbotsementli konstruksiyalar chet ellarda qo‘llanilmaydi. 
Bizda ham uni qo‘llash chegaralanayapti. Masalan, keng istiqbolga ega bo‘lgan, 
metalldan ishlangan yupqa, silliq yoki shakldor tunuka devorlar kam og‘irlikka ega 
bo‘lib, ularni ichiga zanglamaydigan, og‘irlikni yaxshi ko‘taruvchi va chiroyli 
ko‘rinishga ega bo‘l 
Alyuminiydan ishlangan tunuka devorlar aloxida ahamiyatga egadir (2.25-rasm).
2.25-rasm. SHakldor metall listlardan tayyorlangan devor panellari. 

a – yiriklashtirilgan devor panellaridan qilingan to‘siq; 

b – panellarni ilmoqqa ilish (stropilash); 

v – panelni tuzilishi; 

---

129 

g – panellarni vertikal choki. 
1-sokol paneli; 
2-metall panellardan iborat to‘siq; 
3-deraza; 
4-stenda tayyorlangan yiriklashtirilgan panel; 
5-tashqi qoplama; 
6-issiq sovuqni o‘tkazmaydigan qatlam; 
7-ichki qoplama; 
8-panelni ko‘tarib turuvchi rama to‘sini (harisi); 
9-biriktiruvchi bolt; 
10-mahkamlovchi skoba (uchlari ustunga payvandlangan); 
11-issiq sovuqni o‘tkazmaydigan paket; 
12-chok bekitgich; 
13-panel ramasi ustuni; 
14-bino ustuni. 
Ko‘p qavatli sanoat binolari devorlari ham bir qavatli sanoat binolari kabi 
loyihalanadi va montaj qilinadi (2.26-rasm). 

---

130 
2.26-rasm. Ko‘p qavatli sanoat binolarining devorlari 

a – panellarni bino balandligi bo‘yicha joylanishi; 

b – panellarni ustunlarga qotirish detallari. 
1-panel; 
2-tortuvchi bolt kronshteyni; 
3-tortuvchi bolt; 
4-bog‘lovchi detal; 
5-ustun.