Bino va inshootlar

 

---

24 
 
 
Yirik ustunlar to‘ri bilan tiklanadigan bir qavatli universal sanoat 
binosining intereri
 
2-ma’ruza: Sanoat binolari va konstruksiyalarini birxillashtirish 
(unifikatsiyalash) va na’munaviylashtirish (tiplashtirish). Sanoat binolari 
va konstruksiyalarini industrlashtirish va standartlashtirish 
Reja: 
1.
Tiplashtirish 
2.
Unifikatsiyalash
3.
Standartlashtirish 
4.
Sanoat binolarini industrlashtirish
5.
Sanoat binolarini standartlashtirish 
Tayanch so‘z va iboralar: 
: yagona modul sistemasi, xaqiqiy o‘lcham, 
nominal o‘lcham
 
Bino va inshootlarni hajmiy rejalashtirish va konstruktiv echimlarni 
unifikatsiyalash va bir xillash ularning elementlarini va o‘lchamlarini bir birlari 
bilan bog‘lashga olib keluvchi yagona modul tizimi (YAMT) asosidagina olib 
boriladi. 
Sanoat qurilishida vertikal, gorizontal o‘lchamlarda yagona modul tizimi 
sifatida 1 M = 600mm birlik qabul qilingan. 
Sanoat binosi o‘lchamlari ma’lum bir texnologik talablarga, soha, shart-
sharoitlari, ishlab chiqarishni birlashtirishga ko‘ra aniqlanadi. Sanoatning har bir 
tarmoqlari uchun (UAS) nomenklaturasi o‘ta cheklangan bo‘lib, u 
konstruksiyalarning tipi va katta kichikligi sonini kamaytiradi. Misol uchun 
mashanosozlik sanoatida UAS- 144x72m va 72x72m, ustunlar katagi 24x12 va 
18x12, ko‘prik kransiz, sex balandligi esa 10,8 va 12,6m bunda kranlarning yuk 

---

25 
ko‘taruvchanligi: osma kranlar uchun 1,3 va 5 t ko‘prik kranli hol uchun esa 
10,20 va 30 t bo‘ladi. 
Hajmiy rejalashtirish komponentlari: oraliqlar eni va ustunlar
qadami-10 M (ko‘p qavatli binolarda-5 M); xona balandligi 3,6 m dan 6,0
metrgacha bo‘lganda har bir balandlik farqli -1 M dan; 7,2 metrdan 10,8 
metrgacha -2 M va 10,8 metrdan 18 metrgacha va undan baland bo‘lganda esa 3 
M birlikda oshib boradi. Ko‘p qavatli binolarda qavat balandliklari karrali, ya’ni 
2 M birlikda oshib borishi qabul qilingan.
Misol uchun bino balandligi 
3,6+M=3,6+0,6m=4,2metr yoki 7,2m+2M=7,2+0,6mx2=8,4metrga teng. 
Bino va inshoatlarning tarxiy-xajmiy ko‘rsatkichlari hamda qurilish 
materiallari va konstruksiyalarining geometrik o‘lchamlari yagona modul tizimi 
asosida 
belgilanadi. 
YAgona modul tizimi (YAMT) tarxiy-xajmiy echimlar, konstruktiv elementlar 
o‘lchamlarining 100mm ga teng modul asosida, o‘zaro bog‘lash va 
muvofiqlashtirish