Bino va inshootlar qurilishi

 
3.3.O‘rtacha xato va o‘rtacha kvadratik xato. 
O‘rtacha xato
. Hisoblab chiqiladigan haqiqiy tasodifiy xatolar (

1
, 

2 
, 

3 
.... 

n
) larning 
ishoralarini e’tiborga olmay tasodifiy xatolarning absolyut miqdorlaridan hisoblab chiqarilgan 
o‘rtacha arifmetik miqdor o‘rtacha xato deyiladi. O‘rtacha xato U quyidagi formula bilan topiladi: 
 
n
n
...
U
n
2
1









O‘rtacha kvadratik xato
. Biror ob’ektning qanchalik aniq o‘lchanganligiga baxo berishda 
o‘lchash natijalarining o‘rtacha kvadratik xatosidan foydalaniladi. O‘rtacha kvadratik xato m bilan, 
o‘lchash natijalaridagi tasodifiy xatolar 

1
, 

2 
, 

3 
.... 

n 
bilan ifodalansa, o‘rtacha kvadratik xato 
quyidagiga teng bo‘ladi: 
 
n
n
...
m
2
n
2
n
2
3
2
2
2
1
2











CHekli xato
. Tasodifiy xatolar belgilangan miqdordan oshmasligi shart. Bu miqdor xatoning 
chegarasi yoki chekli xato deyiladi.
Extimollik nazariyasiga ko‘ra, normal sharoitda ob’ektni 1000 marta o‘lchaganda 3 
martadagina tasodifiy xato qiymati yo‘l qo‘yiladigan o‘rtacha kvadratik xato qiymatidan oshishi 
mumkin. SHunga ko‘ra o‘rtacha kvadratik xatoning uchlangan qiymati chekli xato deb qabul 
qilinadi:

chek 
q 

3m, m - o‘rtacha kvadratik xato. 
Hozirgi vaqtda talablar katta bo‘lganligi uchun 

chek 
q 

2m. 
Nisbiy xato.
O‘lchash aniqligi o‘lchangan ob’ektning o‘lchamiga bog‘liq bo‘lgan hollarda 
ob’ektlarning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri va qay darajada aniq o‘lchanganligi nisbiy xato bilan 
belgilanadi. 
Nisbiy xato o‘rtacha kvadratik xato absolyut miqdorining o‘lchash natijasiga bo‘lgan nisbati 
bilan ifodalanadi 
N
1
m
:
l
m
:
m
l
m


m - o‘rtacha kvadratik xato, l - o‘lchash natijalari.